Ptak czy dinozaur? Niezwykłe odkrycie sprzed 120 mln lat

Jego dwucentymetrowa czaszka sugerowałaby, że jest znacznie mniejszym krewnym Tyranozaura rexa. Jednak jego wątłe i delikatne ciało bardziej przypomina wróbla, bądź kolibra.

Tomografia komputerowa i szczegółowa rekonstrukcja skamieniałości wskazują, że ten dziwny gatunek należał do wymarłej grupy ptaków mezozoicznych zwanej Enantiornithes. Chodzi o nietypową, jak na ówczesne czasy, budowę szkieletu. Ten przypominał obecne gatunki.

Niektóre gatunki z tej grupy były niewiele większe od karalucha. Ten, odkryty przez naukowców, zmieściłby się na dłoni. Pomimo ich małych rozmiarów, była to jedna z największych i najbardziej zróżnicowanych grup pośród ówczesnych ptaków.

Choć Enantiornithes nie przetrwały wielkiego wymierania mezozoiku, wiele z ich cech jest nadal obecnych wśród współczesnych gatunków. Są one uważane za ważny krok w procesie ewolucji tych zwierząt.

- Posiadanie czaszki "dinozaura" na ciele ptaka nie przeszkodziło tej grupie w radzeniu sobie przez dziesiątki milionów lat podczas okresu kredy - powiedziała paleontolog Min Wang z Chińskiej Akademii Nauk.

Główka odnalezionego w skamieniałości osobnika jest wyjątkowa i niezwykle dobrze zachowana. W przeciwieństwie do współczesnych ptaków, których górne części dziobów ruszają się niezależnie od czaszki, co jest znane jako kineza czaszkowa, kości w odkrytej czaszce są ze sobą złączone.

Na skamieniałości widać nawet punkty łączenia z mięśniami szczęki, co zazwyczaj można odnaleźć u dinozaurów, jaszczurów czy aligatorów.

Zdaniem Wang, kość skrzydłowa, która znajduje się w mózgoczaszce, wyglądała "dokładnie tak samo jak u Linheraptora, dinozaura, który żył w okresie kredy na terenie dzisiejszej Azji".

Linheraptory były podobne do ptakowatych Theropodów, wymarłej grupy dinozaurów, do której należały również mięsożerne Tyranozaury rex oraz Welociraptory.

Co więcej, zdaniem naukowców, tył czaszki nowo odkrytego zwierzęcia sugeruje, że był bardziej podobny do dinozaurów, niż do współczesnych sobie osobników. Według badaczy to oznacza, że wczesne gatunki wyewoluowały z grupy dinozaurów, w której był m.in. pokryty piórami welociraptor.

- "Połączone" kości i inna budowa tego szkieletu wskazuje, że wczesne ptaki w ogóle nie miały rozłączonego dzioba i czaszki - powiedział paleontolog Thomas Stidham z Chińskiej Akademii Nauk.

Sugeruje to, że czaszki u ptaków rozwinęły się później, dzięki czemu dzisiaj posiadają one tak dużą różnorodność.  

"Pomimo tego, że były obecne na całym świecie i świetnie radziły sobie w kredzie, tylko grupa koronna ptaków przetrwała wielkie wymieranie mezozoiku i żyje od tamtej pory" - napisali autorzy. Badanie opublikowano w "Nature Communications".