Poskręcane drzewa żyją dłużej
Poskręcane gałęzie i wykrzywione pnie wielusetletnich drzew mogą stanowić wyjaśnienie ich wyjątkowej odporności na wiek. Niezwykłe wzory gałęzi i pni mogą stanowić przystosowania do stresu, które pozwalają drzewom żyć setki lat.
Długowieczność niektórych drzew nadal jest dla badaczy zagadką. Nie jest pewne, dlaczego niektóre sosny czy dęby żyją nawet grubo ponad 600 lat, podczas gdy ich krewniacy umierają po zaledwie stuleciu czy dwóch.
To ważna kwestia, bo stare drzewa magazynują duże ilości węgla, gromadzą w swoich pniach bezcenne dane dotyczące klimatu i służą jako filary ekosystemów leśnych.
Sergi Munné-Bosch z Uniwersytetu w Barcelonie w Hiszpanii przyjrzeli się najstarszym górskim sosnom w Parku Narodowym Alt Pirineu w Katalonii. Wybrali ten obszar, ponieważ stresujące warunki panujące w górach wydają się promować u drzew długowieczność - rośliny muszą spowolnić swój wzrost, aby sobie z nimi poradzić, co ostatecznie wydłuża ich żywotność.
Większość drzew w badanym przez naukowców lesie miała około 200 lat, ale naukowcy odkryli 12 starych drzew w wieku od około 660 do 750 lat. Zidentyfikowali te osobniki, szukając drzew o średnicy pnia przekraczającej 1 metr i oszacowali ich wiek na podstawie tempa wzrostu kosodrzewiny.
Krzywy, dziurawy, ale żywy
Zespół zauważył, że najstarsze drzewa miały wiele wspólnych, uderzających cech. Większość sosen ma główny centralny pień, który rośnie silniej niż gałęzie, ale wszystkie stare drzewa miały grube gałęzie boczne, które konkurowały wielkością z centralnym pniem. Te gałęzie często przybierały niezwykłe, skręcone formy. To, zdaniem badaczy, sugeruje, że drzewa te miały dużą zdolność przystosowywania się do zmian w środowisku. Inną wspólną cechą było „starzenie modułowe”, co oznacza, że niektóre części drzew były martwe, podczas gdy reszta nadal rozwijała się i wypuszczała nowe pędy.
Najstarszym znanym żyjącym drzewem jest sosna szczeciniasta z Kalifornii, zwana Matuzalem, która ma około 4850 lat. Ona również żyje w zimnych, trudnych warunkach i ma poskręcane gałęzie, i duże martwe sekcje. Nie jest jasne, czy elastyczność, pozwalająca drzewom dostosowywać się do zmian w środowisku wynika z ich wieku czy, przeciwnie, jest tym czynnikiem, który pozwolił im sędziwy wiek osiągnąć.
„Jedynym sposobem odpowiedzi na to pytanie byłoby badanie poszczególnych drzew przez całe ich życie, czyli przez setki lat” – mówi Munné-Bosch.
Badanie może pozwolić jednak naukowcom chronić najcenniejsze, najstarsze sosny, bo ułatwi naukowcom ich identyfikację. Hiszpańscy badacze chcę teraz sprawdzić, czy ekstremalnie sędziwi przedstawiciele innych gatunków drzew przejawiają podobne, niezwykłe cechy.
