Krytyczny błąd w ochronie nosorożców. Pomoc może być szkodliwa

Czarne nosorożce są pozbawione rogów, aby chronić je przed kłusownikami. Ten zabieg może jednak istotnie wpływać na ich zachowania społeczne. Wydaje się, że nosorożce, którym usunięto rogi w celu ochrony przed kłusownictwem, mają mniejsze terytoria i wchodzą w mniej interakcji z innymi nosorożcami. Z drugiej strony nie stwierdzono, aby usunięcie rogów zwiększało liczbę zgonów zwierząt z przyczyn naturalnych.

Od 2017 r. w wielu afrykańskich rezerwatach rogi nosorożców są usuwane, aby zniechęcić kłusowników do polowania na zwierzęta. Doprowadziło to do ograniczenia ataków kłusowników. Badacze nie wiedzieli jednak, jak zabieg wpływa na zachowanie zwierząt.

Wielkie zwierzęta są w dużej mierze samotnikami, ale interakcje społeczne są ważne dla znajdowania partnerów i ustalania terytoriów. Niektóre badania sugerują, że samce z większymi rogami zwykle mają wyższą pozycję społeczną.

Badacze z Uniwersytetu w Neuchâtel w Szwajcarii Duthé zbadali czarne nosorożce z 10 rezerwatów w RPA. Przeanalizowali dane z monitoringu, w tym 24 760 obserwacji 368 czarnych nosorożców w latach 2005-2020. Wykorzystali również dane GPS do pomiaru zasięgu 68 nosorożców dwa lata przed i po usunięciu rogów i porównali to ze 120 nosorożcami, które nie były pozbawione rogów.

Analiza wykazała, że usuwanie rogów zbiegła się w czasie z drastycznym spadkiem liczby zgonów spowodowanych kłusownictwem. Badanie wykazało również, że pozbawione rogów samice zmniejszyły swoje zasięgi o 53 procent, a pozbawione rogów samce średnio o 38 procent, a po usunięciu rogów miały o 37 procent mniej interakcji społecznych. Tymczasem nosorożce, które rogów nie zostały pozbawione zwiększyły swój zasięg o ponad 50 procent.

Zmiany behawioralne nie wpłynęły na całe populacje nosorożców. Ich liczebność w rezerwatach, które badali Szwajcarzy, pozostała stabilna. Badacze podejrzewają, że pozbawione rogów samce mogły mieć mniej potomstwa, ale ich miejsce zajęły młodsze zwierzęta którym nie obcięto jeszcze rogów. Skutkiem tego cała populacja utrzymała się na stałym poziomie.

Część naukowców przestrzega jednak przed wyciąganiem zbyt daleko idących wniosków. W rozmowie z magazynem “New Scientist", Raoul du Toit z Lowveld Rhino Trust w Harare w Zimbabwe stwierdza, że nawet bez usuwania rogów, terytoria samców normalnie kurczą się wraz z ich wiekiem. Badania prowadzone w Zimbabwe nie potwierdziły też tego, by terytoria pozbawionych rogów samic istotnie się kurczyły.

"Badanie obejmujące około 20 nosorożców w trzech regionach to ograniczona podstawa do wyciągania daleko idących wniosków behawioralnych" podkreśla.