Marnowanie żywności w Polsce. Wyrzucamy 5 mln ton jedzenia rocznie
Polacy w ciągu roku marnują niemal pięć milionów ton żywności - wynika z pierwszych tego typu badań przeprowadzonych w ramach "Programu racjonalizacji strat i ograniczania marnotrawstwa żywności" (PROM). Więcej niż połowa marnowanego jedzenia pochodzi z naszych domów.
Badania pokazały, że łączna, oszacowana wielkość strat żywności w Polsce to prawie 5 mln ton rocznie. Dotychczasowe dane mówiły aż o 9 mln ton rocznie. Były to jednak tylko szacunki niepodparte badaniami.
Pierwsze badania o marnowaniu żywności w Polsce powstały w ramach projektu PROM. Najwięcej, bo 60 proc. w marnowaniu żywności stanowią gospodarstwa domowe. Produkcja i przetwórstwo żywności to łącznie 30 proc. Podczas transportu i magazynowania marnuje się mniej niż 1 proc. Handel odpowiada za straty na poziomie ok. 7 proc., a gastronomia - niewiele powyżej 1 proc.
Najwięcej jedzenia marnuje się w domach
- Zaskoczyła nas stosunkowo niewielka skala marnowania żywności w gastronomii. Wiemy jednak, że jest to wartość niedoszacowana - powiedziała prof. dr hab. Danuta Kołożyn-Krajewska, kierownik projektu PROM. - Bardzo nas zmartwił fakt, że konsumenci odpowiadają za ponad 60 proc. zmarnowanej żywności. Do wyrzucania produktów spożywczych z różną częstotliwością przyznaje się 37,2 proc. Polaków, a gotowych niespożytych posiłków - aż 70,3 proc. - dodała.
Niestety badania nie dają odpowiedzi na pytanie, czy problem marnowania jedzenia nasila się, czy słabnie. - Z jednej strony obserwuje się większe zainteresowanie konsumentów zachowaniem pro-środowiskowym, z drugiej wciąż za mało uwagi przywiązuje się do marnowania żywności - mówi prof. Kołożyn-Krajewska.
Jak podkreślają osoby zaangażowane projekt, ograniczenie marnowania żywności możliwe jest na każdym etapie, takim jak produkcja, transport, handel, gastronomia czy spożycie w gospodarstwach domowych.
Dlaczego wyrzucamy jedzenie?
Najczęściej wskazywanym powodem wyrzucania żywności przez konsumentów jest jej zepsucie (65,2 proc.). Jako kolejne powody marnowania żywności są wskazywane: przeoczenie daty ważności (42 proc. wskazań), przygotowanie zbyt dużej ilości jedzenia (26,5 proc. wskazań), czy zbyt duże zakupy (22,2 proc. wskazań).
Ograniczyć marnowanie żywności można poprzez odpowiedzialne i przemyślane zakupy. Jednak tylko czterech na dziesięciu dorosłych Polaków przed zakupami ma w zwyczaju sprawdzenie zawartości lodówki (41,9 proc.), czy przygotowanie listy niezbędnych produktów (39 proc). W związku z tym liczna grupa konsumentów przyznaje się do regularnego (odpowiedzi zawsze lub zazwyczaj) nabywania produktów, których wcześniej nie planowano (18,9 proc.) oraz robienia zakupów "na zapas" (16,7 proc.).
Jednocześnie połowa Polaków przyznaje, że nigdy nie nabywa produktów, które są pełnowartościowe, ale trochę gorzej wyglądają, np. małych, niekształtnych warzyw bądź owoców (50,9 proc.) lub produktów w zdeformowanych opakowaniach (50,3 proc.).
W walce z marnowaniem żywności liczy się edukacja
Co można zrobić, aby ograniczyć marnowanie żywności? Według autorów badania zmniejszaniu skali marnotrawstwa sprzyja edukacja, rozwiązania systemowe i kampanie społeczne. - Edukacja, edukacja, edukacja. W zasadzie nie ma innego sposobu - odpowiedziała Kołożyn-Krajewska. - Kraje, w których przeprowadzono działania uświadamiające, edukacyjne kampanie społeczne, warsztaty, wdrożono aplikacje pomagające nie marnować żywności itp., zanotowały zmniejszenie skali marnotrawstwa.
Światowym liderem w dziedzinie walki z marnotrawstwem żywności jest Francja, gdzie wprowadzono szereg rozwiązań prawnych i rygorystyczne przepisy dotyczące marnotrawienia żywności, które mają ograniczyć ten problem o połowę do roku 2025. Francuskie supermarkety o powierzchni powyżej 400 m2 są zobowiązane przekazywać w darze żywność dobrej jakości, której termin ważności zbliża się ku końcowi instytucjom charytatywnym oraz bankom żywności. Te z kolei muszą zawierać umowy o współpracy z organizacjami humanitarnymi w celu przekazywania darów żywnościowych.
Według szacunków w Unii Europejskiej marnuje się rocznie 88 mln t żywności, średnio 173 kg na mieszkańca. Ilość ta stanowi ekwiwalent 20 proc. całej produkcji żywności w Unii Europejskiej. Straty sięgają 143 mld euro rocznie. Gospodarstwa domowe odpowiadają za niemal 47 mln t wyrzucanego jedzenia o wartości ok. 98 mld euro rocznie.
Kraje członkowskie ONZ, zgodnie z celem przyjętym w Agendzie na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030, zobowiązały się m.in. do działania, które ograniczy o 50 proc. ilości marnowanej żywności do 2030 roku.
Liderem projektu PROM jest Federacja Polskich Banków Żywności (FPBŻ), a partnerami: Instytut Ochrony Środowiska - PIB (IOŚ-PIB), Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (SGGW), Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) oraz Polskie Towarzystwo Technologów Żywności (PTTŻ). Projekt był finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR).
Źródło: PAP Nauka w Polsce
