Przełom w walce ze zmianą klimatu. Chińskie emisje już spadają

Chiny, będące największym emitentem dwutlenku węgla na świecie, odnotowały w 2023 roku najwyższy w swojej historii poziom emisji, związany z odbiciem gospodarki po pandemii COVID-19. Jednak od tego czasu kraj ten zainwestował ogromne środki w rozwój energetyki odnawialnej, dodając do swojej sieci energetycznej olbrzymie ilości energii wiatrowej i słonecznej.

Według analiz Centrum Badań nad Energią i Czystym Powietrzem (CREA) z Finlandii, w trzecim kwartale 2024 roku emisje dwutlenku węgla w Chinach pozostały na stabilnym poziomie, a w drugim kwartale spadły o 1 proc. "Szybki wzrost czystej energii, jeśli zostanie utrzymany, toruje drogę do trwałego spadku emisji" zauważył Lauri Myllyvirta, główny analityk CREA.

Stabilizacja lub spadek emisji w Chinach w 2024 roku byłby ogromnie znaczący dla globalnych działań na rzecz klimatu. "Wzrost emisji Chin był dominującym czynnikiem wywołującym przyrost globalnych emisji przez osiem lat od podpisania Porozumienia Paryskiego" podkreślił Myllyvirta. Nawet, gdy kraje zachodnie hamowały wzrosty własnych emisji, korzyści z ich działań przyćmiewało do niedawna tempo chińskiego wzrostu.

Chiny zobowiązały się w swoim planie klimatycznym złożonym w ONZ do osiągnięcia szczytu emisji gazów cieplarnianych przed 2030 rokiem i neutralności węglowej do 2060 roku. Jednak eksperci ostrzegają, że plan ten nie jest wystarczająco ambitny, biorąc pod uwagę ogromny wpływ Chin na globalne zmiany klimatu.

Zapotrzebowanie na energię elektryczną w Chinach wzrosło o 7,2 proc. między lipcem a wrześniem 2024 roku w porównaniu z rokiem poprzednim. Wzrost ten napędzany jest rosnącym standardem życia oraz falami upałów w sierpniu i wrześniu, co zwiększyło zapotrzebowanie na klimatyzację.

Aby sprostać temu rosnącemu popytowi, Chiny wprowadziły do sieci rekordowe ilości energii odnawialnej. Produkcja energii słonecznej wzrosła o 44 proc., a wiatrowej o 24 proc. Jeśli obecny trend się utrzyma, wzrost mocy słonecznych w Chinach w tym roku będzie równy całkowitej rocznej produkcji energii Australii w 2023 roku.

Mimo imponującego wzrostu energii odnawialnej, zużycie energii z elektrowni węglowych wzrosło o 2 proc., a produkcja energii z gazu ziemnego o 13 proc. Było to spowodowane rosnącym zapotrzebowaniem na energię, zwłaszcza podczas upalnych miesięcy, oraz spadkiem produkcji energii wodnej o 13,2 proc. z powodu susz.

Jednak spowolnienie w sektorze budowlanym przyczyniło się do zmniejszenia emisji z innych źródeł. Produkcja stali spadła o 6,1 proc., a cementu o 10,3 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim, co wskazuje na kontynuację spadku inwestycji w nieruchomości i infrastrukturę.

Chiński popyt na ropę naftową spadł o 2 proc. w trzecim kwartale 2024 roku, co jest wynikiem rosnącej liczby pojazdów elektrycznych na chińskich drogach. Szacuje się, że do 2030 roku prawie co trzeci samochód w Chinach będzie elektryczny. "Rynek pojazdów nowej energii (NEV) nadal rośnie, z 46 proc. udziałem w sprzedaży nowych pojazdów, co wskazuje na znaczący zwrot w kierunku czystszych opcji energetycznych" podkreśla raport CREA.

Raport ostrzega jednak, że stabilizacja lub spadek emisji nie jest gwarantowany, ponieważ rządowe środki stymulacyjne mające na celu ożywienie gospodarki mogą podnieść emisje. Sygnały płynące od chińskiego rządu sugerują, że spodziewa się on dalszego wzrostu emisji do końca dekady.

"Wysocy rangą decydenci w Chinach sygnalizują stopniowe i ostrożne podejście, które jest niewystarczające, aby dostosować się do celów Porozumienia Paryskiego" - zauważa Myllyvirta. "Jednak jeśli utrzymany zostanie szybki wzrost czystej energii, istnieje potencjał do szybszego redukowania emisji".

W pierwszych dziewięciu miesiącach 2024 roku Chiny dodały 163 gigawaty mocy słonecznej, co jest równe łącznej mocy Niemiec, Hiszpanii, Włoch i Francji - czterech krajów UE w których energetyka fotowoltaiczna jest najlepiej rozwinięta. Dodatkowo, w tym samym okresie dodano 39,12 GW mocy wiatrowych, co stanowi wzrost o 17 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim.

Rozwój energetyki odnawialnej jest napędzany przez inicjatywy związane z dużymi bazami czystej energii, zwłaszcza w regionach takich jak Jiangsu, Xinjiang i Guangdong dla energii słonecznej oraz Mongolia Wewnętrzna, Xinjiang i Gansu dla energii wiatrowej.

Mimo spadku liczby nowych zezwoleń na budowę elektrowni węglowych w pierwszej połowie 2024 roku o 80 proc. w trzecim kwartale nastąpił wzrost zatwierdzeń nowych projektów węglowych. Wpływa to na prognozy emisji na przyszłość, zwłaszcza w kontekście chińskich planów stymulacji gospodarki.

"Polityka energetyczna Chin wydaje się obecnie balansować między potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego a koniecznością redukcji emisji" - zauważa analiza CREA opublikowana w Carbon Brief.

"Szybki wzrost czystej energii w Chinach jest kluczowy dla globalnych wysiłków na rzecz uniknięcia katastrofalnych zmian klimatu" - podkreśla Myllyvirta. "Jeśli Chiny będą w stanie utrzymać ten trend, może to otworzyć drzwi do szybszej redukcji emisji niż wynika to z obecnych zobowiązań".

Chiny są największym emitentem dwutlenku węglana świecie. Paliwo spalane w tamtejszych elektrowniach i pojazdach odpowiada za aż 31 proc. podobnych emisji na całym świecie. Między 2000 a 2022 r. chińskie emisje wzrosły o 245 proc, co wiązało się z szybkim rozwojem gospodarczym kraju. Jednocześnie jednak emisje Chin w przeliczeniu na jednego mieszkańca stawiają je dopiero na 25 miejscu na świecie, daleko za USA, Rosją, Kanadą czy Australią.