U nas ten złoty grzyb to przysmak. Staje się jednak inwazyjną plagą

"Nie sądzę, żeby ktokolwiek wahał się nazwać go gatunkiem inwazyjnym" - powiedziała o boczniaku cytrynowym Aishwarya Veerabahu, mykolog z Uniwersytetu Wisconsin-Madison, cytowana przez "The New York Times". Media amerykańskie opisują inwazję tego grzyba na lasy Ameryki Północnej, zwłaszcza wokół Wielkich Jezior na pograniczu USA i Kanady.

Uprawiany tam dla walorów smakowych i kulinarnych boczniak cytrynowy wydostał się i rozrósł na wolności. To problem, którego w Polsce nie mamy, gdyż u nas ten grzyb uprawiany jest na małą skalę.

Co innego w innych krajach. Smaczny i chętnie kupowany w sklepach i na targowiskach, w naturze rośnie na Dalekim Wschodzie. Jego matecznikiem są lasy Kraju Nadamurskiego i wschodniej Syberii w Rosji, a także północnych Chin, Korei i Japonii. W Azji stanowi naturalny element ekosystemu, a także ważny element kuchni.

Lasy północnoamerykańskie mu odpowiadają, zwłaszcza w okolicach Wielkich Jezior, ponieważ stanowią odbicie ekosystemów, w których rośnie na Dalekim Wschodzie. To nie głęboka szpilkowa tajga, raczej lasy mieszane.

Grzyb ich potrzebuje, gdyż rośnie na drzewach liściastych i rozkłada starsze drewno, zwłaszcza wiąz, ale także buk i inne. A wiązów i buków wokół Wielkich Jezior jest sporo. I to jest problem.

Boczniaka cytrynowego znaleziono już w wielu stanach wschodnich USA, np. Delaware, Maryland, Massachusetts, Nowy Jork, Wisconsin, Illinois, Michigan, Iowa, Ohio, Minnesota i Wisconsin.

W Wisconsin w 78 próbkach drzew wiązowych w aż 15 stwierdzono istnienie zarodników boczniaka cytrynowego. Badania opublikowane w "Current Biology" pokazują, że w tych miejscach boczniaka w lasach jest tak dużo, że bez problemu wypiera on miejscowe grzyby nadrzewne.

Czytamy tam dość mocny wniosek: "Obce grzyby mogą okazywać się tak samo groźnymi gatunkami inwazyjnymi jak rośliny i zwierzęta wprowadzane sztucznie do środowiska i mogą przejmować kontrolę nad nowymi ekosystemami". I konkluzję, że szaleństwo kulinarne na punkcie jakiegoś przysmaku np. boczniaka cytrynowego z Azji ma takie właśnie konsekwencje.

Od pierwszego pojawienia się boczniaków cytrynowych na wolności, a przynajmniej od ich pierwszej obserwacji minęło 10 lat i - jak mówią badacze - od tej pory pojawiają się ona jak, nomen omen, grzyby po deszczu, w kolejnych lasach Środkowego Wschodu. To znaczy, że kwestią czasu jest podbicie przez nie nowych obszarów obfitujących w ich ulubione drzewa.

Mykolog Matthew P. Nelsen z Muzeum Historii Naturalnej Ziemi w Chicago ocenia, że boczniaki cytrynowe wyprą miejscową konkurencję. Jest to o tyle groźne, że grzyby wchodzą w bardzo złożone relacje z innymi organizmami, często symbiotyczne. Tworzą nić zależności także ze zwierzętami, glonami i innymi leśnymi organizmami. Ich przerwania poprzez zastąpienie ich innym gatunkiem czy wytępienie ma rozległe konsekwencje.

Nie wiadomo jeszcze, czy boczniak cytrynowy powoduje szybsze obumieranie zaatakowanych drzew, ale na pewno je osłabia. Przetwarza bowiem materię organiczną, pozyskując z niej azot i węgiel.

Co ciekawe, boczniak cytrynowy został także gatunkiem inwazyjnym tam, gdzie trudno go się spodziewać - w Afryce. Rozprzestrzenił się w Kenii, Tanzanii i Burundi, a także na zachodzie w Kamerunie i Nigerii. To zapewne także sprawka ludzi i ich upraw.