Kazali wampirom biegać na bieżni. Teraz wiemy, co robią z krwią

Wampir zwyczajny jest... niezwyczajny i to pod każdym względem. Jest nietoperzem żywiącym się krwią - w jego wypadku to krew ssaków.

U pokrewnych wampirca białoskrzydłego i wampirka sierścionogiego z Ameryki Południowej i Środkowej to z kolei głównie krew ptaków, wysysana wtedy, gdy śpią. Zwierzęta te mają zęby oraz system pokarmowy przystosowane do odżywiania się tym specyficznym pokarmem, poza którym nie spożywają w zasadzie niemal niczego innego.

Są niezwyczajne także dlatego, że wśród przystosowanych do lotu ssaków one wolą... nie latać. Wampiry są - poza gatunkami nowozelandzkimi - najbardziej naziemnymi z nietoperzy, co wynika z trybu ich życia. Do swoich ofiar podkradają się głównie nocą i wtedy wysysają krew. Do ssaków takich jak konie, krowy, świnie, tapiry, czy właśnie ptaki, najłatwiej się im zbliżyć, gdy poruszają się po ziemi.

Tak się podkradają. "Nie chcą wylądować z powietrza prosto na grzbiecie krowy czy konia, by go nie budzić i nie płoszyć. Wola podejść po ziemi czy gałęzi"- wyjaśnia w "New York Times" Kenneth Welch, biolog z University of Toronto Scarborough.

Wampiry potrafią złożyć swe skrzydła i poruszać się po ziemi bardzo szybko. Tak szybko, że musi to być dla nich bardzo wyczerpujące. Badania opublikowane w "Biology Letters" wskazują na to, że tak szybki sposób przemieszczania się tych nietoperzy wymaga sporych zapasów energetycznych. Wampiry potrafią dostarczać ich z krwi.

Jak czytamy, u większości ssaków bieganie jest czynnością zasilanym energetycznie przez utlenianie endogennych węglowodanów i lipidów, podczas gdy aminokwasy wnoszą tu niewiele. Dostarczają może 5-10 proc. energii potrzebnej do biegu chociażby człowiekowi.

Pod tym względem wampiry są absolutnie unikalnymi zwierzętami, jako że one do swojego biegu wykorzystują aminokwasy. Żadne inne zwierzę tego nie potrafi, a o nadzwyczajnych umiejętnościach krwiopijnych nietoperze udało się dowiedzieć dzięki eksperymentom na bieżni. Umieszczono tam nietoperze, zmuszając do biegu na ruchomej ścieżce, by zarejestrować parametry ich ciała.

Nietoperze zostały nakarmione krwią sprowadzoną z rzeźni, a następnie biegały z prędkością od 10 do 30 metrów na minutę na bieżni respirometrycznej, co pozwoliło ocenić tempo ich metabolizmu w czasie biegu, czyli zużycie tlenu i produkcję dwutlenku węgla.

Bieżnia była zamknięta w szklanym pojemniku, co pozwalało zbadać np. oddech zwierzęcia. Nietoperze wampiry utleniały aminokwasy jako swoje główne paliwo, co wskazuje współczynnik wymiany oddechowej czyli stosunek produkcji dwutlenku węgla do zużycia tlenu.

Wypita przez wampiry krew zawierająca aminokwasy stanowiła aż 60 proc. utlenionego paliwa podczas biegu z najwyższą prędkością. Rozkład zarówno glicyny, jak i leucyny z krwi odpowiadał takiemu właśnie procentowi całkowitej produkcji energii przez nietoperze podczas ich biegów.

Ich metabolizm był przy tym bardzo silny, silniejszy niż u innych ssaków biegających i być może został ukształtowany przez specjalistyczną dietę. Ponieważ wampiry mają ciała zdolne do szybkiego przekształcania białek w energię, w dużej mierze utraciły zdolność przetwarzania i magazynowania innych źródeł energetycznych.

Nietoperze wampiry nie mogą się naładować ciała węglowodanami, muszą polegać na białkach ze spożytej krwi. Potrafią jednak niemal natychmiast zamieniać aminokwasy w użyteczną energię. Tego nie potrafi żaden ssak.

Co więcej, to rodzaj unikalnej konwergencji, bowiem podobne przystosowanie rozwinęły muchy tse-tse - żyjące w Afryce muchówki także odżywiające się wyłącznie krwią. Naukowcom aż nie chciało się wierzyć, że ssak i owad mogą wytworzyć identyczny system pozyskiwania energii z aminokwasów, a jednak udało się potwierdzić.

To także wyjaśnia, dlaczego wampiry tak bardzo dbają o to, aby żaden członek ich społeczności nie pozostawał głodny. Zachowania społeczne tych ssaków są bardzo rozbudowane. Gdy jeden z nietoperzy z jakichś powodów nie może czy nie zdoła uzyskać krwi, wówczas jego pobratymcy dokarmiają go z własnych ust. Bez tego zwierzę nie byłoby w stanie się poruszać. Zgodnie z wynikami badań, nie ma żadnych innych źródeł energii zgromadzonych w ciele.