Nietoperze
Nietoperze (Chiroptera) to jedyne ssaki zdolne do aktywnego, trwałego lotu. Należą do rzędu nietoperzowatych i dzielą się na ponad 1300 gatunków, zamieszkując niemal każdy zakątek świata. Choć często kojarzone z nocą i mrokiem, odgrywają kluczową rolę w ekosystemach, polując na owady, zapylając kwiaty oraz rozprzestrzeniając nasiona. Ich unikalna zdolność do echolokacji pozwala im nawigować w ciemnościach i łapać zdobycz.
Nietoperze - najważniejsze informacje
Nietoperze — występowanie i środowisko
Nietoperze występują niemal na całym świecie, poza Arktyką i Antarktydą. Najwięcej gatunków można spotkać w krajach tropikalnych. Są obecne również w Polsce.
Nietoperze najchętniej przebywają w jaskiniach i grotach, które zapewniają im ochronę przed drapieżnikami, a także przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Zwierzęta te można także spotkać w lasach, gdzie mogą z łatwością polować na owady. Nierzadko są również spotykane w górach. Co ciekawe, nietoperze zaadaptowały się także do życia w miastach w pobliżu ludzi, dlatego wiele budynków stanowi dla nich schronienie.
Nietoperze — tryb życia i zachowanie
Nietoperze prowadzą nocny tryb życia. Ponadto są jedynymi ssakami, które wykorzystują echolokację. Dzięki niej nawet w całkowitej ciemności są w stanie zlokalizować obiekty i przeszkody ze względu na emitowanie dźwięków o wysokiej częstotliwości, które odbijając się od przeszkód, pozwalają nietoperzom uniknąć kolizji z nimi.
Większość nietoperzy to drapieżniki żywiące się owadami. Ich dieta obejmuje różnorodne insekty, takie jak komary, ćmy, chrząszcze i muchy.
Niektóre gatunki chętnie żywią się także nektarem kwiatowym, owocami, a nawet rybami czy krwią innych zwierząt.
Nietoperze mogą żyć samotnie lub w dużych koloniach, które mogą liczyć nawet tysiące osobników. Zwierzęta te wykazują zdolność aktywnego lotu i przyjmują charakterystyczną pozycję podczas spoczynku, wisząc głową w dół, dzięki specjalnej budowie dolnych kończyn.
Nietoperze hibernują w okresie, w którym występuje ograniczony dostęp do pokarmu, czyli zimą. W tym czasie obniżają temperaturę ciała, dzięki czemu funkcje życiowe są spowolnione, co pozwala im przetrwać trudny czas.
Nietoperze — anatomia
Nietoperzy nie da się pomylić z innymi ze względu na charakterystyczną anatomię. Ich ciało ma wielkość od 3 do 14 cm, a masa wynosi od 2 do 200 gramów. Nietoperze przeżywają do 30 lat.
- Skrzydła umożliwiają nietoperzom latanie. Składają się z wydłużonych palców przedniej kończyny, przedramienia i ramienia. Między nimi występuje charakterystyczna błona lotna, która umożliwia przechowywanie większej ofiary.
- Kończyny tylne pozwalają nietoperzom swobodnie zwisać w dół bez większego wysiłku. Stawy kolanowe zwrócone są w tylnym kierunku, co odróżnia budowę kończyn nietoperzy od innych ssaków.
- Na powierzchni skóry widoczne są liczne brodawki.
- Wydatne uszy stanowią podstawowy zmysłu słuchu, gdyż umożliwiają echolokację.
- Oczy u większości gatunków są bardzo małe, gdyż do orientacji nietoperze wykorzystują głównie echolokację.
- Ubarwienie nietoperzy jest brązowe lub szare.
Ochrona i zagrożenia dla nietoperzy
Wszystkie nietoperze są w Polsce objęte ścisłą ochroną, gdyż są zagrożone wyginięciem. Niestety czyha na nie wiele zagrożeń, które dzielą się na całoroczne i sezonowe. Niektóre z nich są naturalne, a inne związane bezpośrednio z działalnością człowieka.
Jednym z głównych zagrożeń jest utrata siedlisk spowodowana wylesianiem, urbanizacją i zmianami w krajobrazie. Często nietoperze korzystają z jaskiń, które są łatwo dostępne dla turystów, co może prowadzić do zakłócenia ich spokoju. Często mowa o świadomym lub nieświadomym przebudzeniu hibernujących osobników, które może doprowadzić do śmierci głodowej.
Ponadto zanieczyszczenie środowiska, wywołane np. przez stosowanie pestycydów w rolnictwie, może prowadzić do zatruwania ich pokarmu, czyli owadów. Nietoperze są także narażone na śmierć związaną z kolizjami z pojazdami i infrastrukturą, zwłaszcza w rejonach o dużym natężeniu ruchu. Dużym zagrożeniem są również remonty i modernizacje budynków, w szczególności gdy są przeprowadzane w chwili, w której młode nietoperze nie są jeszcze samodzielne.
Dodatkowo wiele gatunków może być podatnych na choroby, które mogą poważnie zagrażać ich zdrowiu i tym samym przetrwaniu populacji.
Ciekawostki o nietoperzach
- Paleontolodzy odkryli skamieniałe szkielety nietoperzy w USA pochodzące sprzed ponad 50 milionów lat.
- Wplątywanie się nietoperzy we włosy jest mitem, gdyż zwierzęta te boją się ludzi.
- Nietoperze to jedyne ssaki, które są w stanie latać to nawet z prędkością niemal 100 km/h.
- Gatunek ten jest jedynym na świecie ssakiem, który potrafią echolokować. To proces polegający na emitowaniu wysokich dźwięków i nasłuchiwaniu ich odbijającego się echa, co pozwala nietoperzom lokalizować obiekty czy też przeszkody i odległości od nich, gdy jest zupełnie ciemno.
- Nietoperze są w stanie przeżyć na wolności nawet 30 lat.
- Wysokie tony dźwięków wydawanych przez nietoperze nie są słyszalne przez ludzkie ucho.
- Najwygodniejszą pozycją dla nietoperzy jest wiszenie głową w dół i jako jedyne zwierzęta są w stanie przetrwać w niej tak długo.
- Nietoperze są w stanie magazynować pokarm w postaci tkanki tłuszczowej, która stanowi 30% masy ich ciała. Dzięki temu są w stanie przetrwać zimę.
- Nietoperze zapadają w sen zimowy, hibernując swoje ciało.
- Zwierzęta te są w stanie zjeść nawet 3000 komarów dziennie.
