Historyczny moment dla oceanów. I wielka szansa dla świata
Traktat ONZ chroniący morza świata przekroczył próg ratyfikacji i wejdzie w życie w styczniu 2026 r. Oceany pokrywają ponad 70 proc. powierzchni planety, a ich kondycja jest wskaźnikiem przemian zachodzących w środowisku.
W skrócie
- Traktat ONZ dotyczący ochrony bioróżnorodności morskiej został ratyfikowany przez ponad 60 państw i wejdzie w życie w styczniu 2026 roku.
- Porozumienie obejmie ponad dwie trzecie powierzchni oceanów i umożliwi utworzenie nowych obszarów chronionych oraz sprawiedliwy podział korzyści z zasobów morskich.
- Sekretarz Generalny ONZ nazwał to wydarzenie historycznym osiągnięciem, a traktat będzie uzupełnieniem obowiązującej już Konwencji jamajskiej o prawie morza.
- Więcej podobnych informacji znajdziesz na stronie głównej serwisu
Przełomowy traktat ONZ w sprawie ochrony bioróżnorodności morskiej musiał uzyskać poparcie 60 krajów, aby mógł wejść w życie. Maroko i Sierra Leone dołączyły w piątek do listy państw, które poparły globalny pakt. 61 państw obecnie go wspiera. Palau jako pierwsze ratyfikowało traktat 22 stycznia 2024 r., a od tego czasu dołączyły do niego inne państwa oraz Unia Europejska.
W celu ochrony życia morskiego na wodach międzynarodowych powstaną morskie obszary chronione na dużą skalę.
Nowy traktat chroniący morze
Podpisana przez przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulę von der Leyen (w imieniu Unii Europejskiej) we wrześniu 2023 r. umowa znana również jako "Traktat o pełnym morzu", pomoże osiągnąć cele i założenia określone w globalnych ramach różnorodności biologicznej z Kunmingu/Montrealu.
Traktat formalnie znany jako "Marine Biodiversity Treaty" został przyjęty przez państwa członkowskie ONZ w czerwcu 2023 r., czyli po prawie dwóch dekadach negocjacji. Sekretarz Generalny ONZ António Guterres przyjął to wydarzenie z zadowoleniem, nazywając je "historycznym osiągnięciem dla oceanów".
"W obliczu potrójnego kryzysu planety: zmiany klimatu, utraty różnorodności biologicznej i zanieczyszczenia, to porozumienie stanowi ratunek dla oceanów i ludzkości" - powiedział sekretarz.
Pakt obejmuje dwie trzecie powierzchni oceanów znajdujących się poza granicami państw. Z przyjęciem traktatu będzie wiązać się ochrona i zrównoważone wykorzystanie zasobów morskich, sprawiedliwszy podział korzyści, czy utworzenie nowych obszarów chronionych.
Po wejściu w życie traktatu o pełnym morzu - a to nastąpi 17 stycznia 2026 r. - kraje ustanowią wspólnie ambicje, które mają doprowadzić do ochrony 30 proc. obszarów lądowych i morskich do 2030 r.
Guterres wezwał ponadto wszystkie pozostałe państwa członkowskie ONZ do niezwłocznego przystąpienia do traktatu.
Konwencja jamajska reguluje piractwo
Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza (Konwencja jamajska, Konwencja o prawie morza, ang. United Nations Convention on the Law of the Sea) to także umowa, którą podpisano na Jamajce 10 grudnia 1982 r. To ta umowa obecnie stanowi podstawowy dokument prawny w dziedzinie prawa morza, ale dotyczy głównie zjawisk takich jak prawo pościgu, prawo wizyty i rewizji, czy piractwo.
Została ratyfikowana przez 168 państw i Unię Europejską. Również państwa, które konwencji nie ratyfikowały (jak np. Stany Zjednoczone), a nawet jej nie podpisały (np. Turcja) wskazują na tę umowę jako na kodyfikację zwyczajowego prawa morza i powołują się na jej postanowienia.
Polska ratyfikowała Konwencję 6 listopada 1998 r. Konwencja jamajska nie jest równocześnie pierwszą umową wielostronną regulującą kwestie związane z prawem morza. Najważniejszymi aktami ją poprzedzającymi są cztery konwencje opracowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych podczas I Konferencji Prawa Morza w 1958 w Genewie.
