Trzmielina
Trzmielina (Euonymus) to rodzaj krzewów i małych drzew z rodziny dławiszowatych. Obejmuje około 130 gatunków, występujących głównie na półkuli północnej. Trzmieliny są cenione w ogrodnictwie za swoje dekoracyjne liście, często zmieniające kolor jesienią, oraz atrakcyjne owoce. Są także stosowane w żywopłotach i jako rośliny okrywowe.
Trzmielina - najważniejsze informacje
Znanych jest ok. 140 gatunków trzmielin. To rośliny rosnące strefie klimatu umiarkowanego oraz w strefie międzyzwrotnikowej. Występują w Ameryce Północnej i Środkowej, w północno-zachodniej Afryce oraz na Madagaskarze i w Australii.
W Polsce w środowisku naturalnym rosną dwa gatunki tej rośliny – trzmielina pospolita E. europaea i trzmielina brodawkowata E. verrucosa. Występują one w widnych lasach lub na ich skrajach, a także w zaroślach i rzadziej na otwartym terenie. Preferują siedliska żyzne i wilgotne. Trzmielina brodawkowata porasta też bory mieszane i grądy.
Jak wygląda trzmielina?
W zależności od odmiany trzmielina może mieć do 10 m wysokości i być mniej lub bardziej rozłożysta. Ma nagie i rzadko owłosione pędy. Jej korzeń zawiera ponad 30% gutaperki, czyli substancji przypominającej kauczuk.
- Liście trzmieliny mogą być zimozielone lub sezonowe. Te drugie, zanim opadną, przebarwiają się na pomarańczowo i czerwono. Są nakrzyżległe i bywają jajowate, lancetowate, eliptyczne oraz odwrotnie jajowate. Krawędzie liści mogą być gładkie lub delikatnie piłkowane.
- Kwiaty tej rośliny są promieniste i najczęściej zebrane w podbaldachy lub kwiatostany wierzchotkowe. Bywają pięcio lub czterokrotne. Są drobne i mają zwykle ok. 1 cm średnicy. Płatki kwiatów trzmieliny mogą mieć kolor zielonkawy, białawy, brunatnoróżowy, żółtawy lub ciemnopurpurowy.
- Owocami trzmieliny są różowe lub żółtawoczerwone torebki. Znajdują się w nich czarne nasiona w czerwonej osnówce.
Jakie są popularne odmiany trzmieliny?
- Trzmielina pospolita to krzew dorastający do 6 m wysokości. Uroku nadają jej karminoworóżowe, ozdobne owoce, które długo utrzymują się na pędach. Trzmielina pospolita jest atrakcyjna także jesienią, gdyż jej liście przebarwiają się na czerwono. Najlepiej rośnie na słonecznych stanowiskach.
- Trzmielina Haliltona 'Popcorn' – jej nazwa pochodzi od wyglądu jej owoców. Są to małe, białe kulki, które przypominają uprażone ziarna kukurydzy. Trzmielina ta ma wzniesiony pokrój, błyszczące liście, a je uprawa jest łatwa.
- Trzmielina Fortune’a ma do 60 cm wysokości. Można uprawić ja również jak roślinę płożącą. Jej liście są skórzaste, zimozielone i mają eliptyczny kształt. Mogą mieć kolor zielony, żółty lub biały, ale zdarzają się okazy z dwukolorowymi blaszkami liściowymi.
- Trzmielina brodawkowata ma do 250 cm wysokości. Wyróżniają ją brunatne brodawki, którymi pokryte są jej gałęzie.
Rosnąca w Polsce trzmielina pospolita i trzmielina brodawkowata mają status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych, co oznacza, że gatunki te nie są zagrożone wymarciem.
Szkodnikami zagrażającymi tej roślinie są opuchlaki. To chrząszcze, które żerują na liściach trzmieliny i wygryzają w nich dziury. Jeżeli zaatakują korzeń i szyjkę korzeniową rośliny, najczęściej prowadzi to do jej obumarcia.
Problemem w uprawie trzmieliny są także ataki grzybów i wywoływane przez nie choroby – antraknoza, fytoftoroza i mączniak prawdziwy. Powodują one pojawianie się na liściach plam, nalotów i przebarwień. Skutkuje to słabszym wzrostem rośliny, a nawet jej obumieraniem.
Jak uprawiać, pielęgnować i przycinać trzmielinę?
Trzmielina nie ma dużych wymagań glebowych i będzie rosnąć w niemal każdej ziemi. Najlepiej jednak, jeśli zostanie posadzona w piaszczysto-gliniastym, próchnicznym, żyznym i bogatym w składniki pokarmowe podłożu. Optymalnym stanowiskiem dla tej rośliny jest miejsce w pełnym słońcu.
- Podlewanie – trzmielina lubi wilgotną glebę, dlatego należy podlewać ją regularnie i najlepiej co kilka dni. Wyjątkiem jest trzmielina Fortune`a, która nie wymaga nawadniania.
- Nawożenie – przed posadzeniem rośliny warto zmieszać ziemię z kompostem. Następnie roślinę nawozi się 2 razy w roku – na przełomie marca i kwietnia oraz w czerwcu. Można do tego wykorzystać naturalny nawóz (biohumus) lub preparat do roślin kwitnących.
Ciekawostki o trzmielinie
- Dawniej owoce i nasiona trzmieliny wykorzystywano do tępienia wszy. Z nasion pozyskiwano też żółty barwnik do barwienia masła.
- Niegdyś z gałązek trzmieliny produkowano miękki węgiel rysunkowy. Natomiast z twardego drewna z pnia powstawały wykałaczki i kołki do butów.
- Trzmielina występuje też w łamańcu językowym „W trzęsawisku trzeszczą trzciny, trzmiel trze w Trzciance trzy trzmieliny (…)”.
- Dawniej w Polsce na trzmielinę mówiło się mątwa, trzmiel, przmiel, trzmielnica. Nazwę ujednolicono na „trzmielina” na początku XX w.
