Skowronki

Skowronki można spotkać na całym świecie – z wyjątkiem Ameryki Południowej, Grenlandii i Antarktydy. Najwięcej ich gatunków występuje w Afryce. Jako miejsce do życia wybierają przede wszystkim tereny otwarte, stepowe, suche i trawiaste.

W Polsce żyją trzy gatunki:

Skowronki to ptaki odlatujące na zimę do ciepłych krajów.

Najliczniej występujące w Polsce skowronki zwyczajne i dzierlatki to ptaki towarzyskie, mało płochliwe i chętnie przebywające blisko ludzi. Zmienia się to jedynie w porze lęgowej, kiedy zwierzęta bronią swojego terytorium.

Wiosną, latem i jesienią połowę dietę skowronków stanowi pokarm zwierzęcy. Żywią się owadami, które wygrzebują z ziemi i zbierają z roślin, m.in. pająkami, wijami i dżdżownicami. Zimą, gdy gleba jest zamarznięta, częściej sięgają po pokarm roślinny. Jedzą wtedy zielone części roślin, a także nasiona – np. traw i zbóż.

Występujący w Polsce skowronek zwyczajny rozpoczyna okres lęgowy w lutym, natomiast dzierlatka i lerka – w marcu. Czas, na który przypadają toki tych ptaków, jest uzależniony zarówno od ich gatunku, jak i miejsca występowania. Np. skowron pustynny żyjący na Wyspach Zielonego Przylądka rozmnaża się od października do marca, a przedstawiciele tego samego gatunku z Arabii Saudyjskiej mają okres lęgowy w okresie od lutego do czerwca.

Ptaki te budują gniazda na ziemi lub ewentualnie w krzewach – wykorzystują do tego źdźbła trawy, pierze, kawałki gałęzi, mech, igły sosnowe, liście i wiele innych materiałów. Samice składają w nich zwykle do 6 jaj, które mogą być szare, brunatne, kremowe i nakrapiane. Pisklęta są karmione przez rodziców i często zdarza się, że opuszczają gniazdo, zanim nauczą się latać.

Długość ciała skowronków wynosi od ok. 10 do 23 cm. Ich upierzenie jest zwykle szarobrunatne, brązowe i nakrapiane. Ubarwienie tych ptaków jest niemal identyczne u samców i samic. Wyjątkiem, jeśli chodzi o kolor, jest samiec kalandry czarnej (skowronka żyjącego w Kazachstanie i w południowo-zachodniej Rosji), którego pióra są czarne. Osobniki męskie są jednak na ogół cięższe niż żeńskie.

Ptaki te mają długie – w stosunku do swojego ciała – nogi i pazury. Charakterystyczny jest dla nich wydłużony, tylny pazur.

Krytycznie zagrożone wyginięciem są pazurczak jasny i skowronek wyspowy. Ptaki żyjące w Polsce (lerka, dzierlatka i skowronek zwyczajny) są uważane za gatunki najmniejszej troski. Na Czerwonej liście ptaków Polski mają status LC (least concern), jednak mimo tego są objęte ścisłą ochroną gatunkową.

Na terenie kraju populacje skowronka zwyczajnego i dzierlatki systematycznie zmniejszają się. Dla dzierlatek problemem jest m.in. zanik transportu konnego, gdyż jednym z elementów zimowej diety tych ptaków są resztki ziarna znajdujące się w końskich odchodach. Natomiast zmniejszanie się populacji skowronka zwyczajnego jest spowodowane stosowaniem trujących oprysków na polach i kurczeniem się ich areału. Z tego powodu w niektórych częściach Europy gatunek ten jest zagrożony wymarciem.