Niezapominajka
Niezapominajka (Myosotis) to rodzaj roślin kwiatowych należący do rodziny ogórecznikowatych. Znane są ze swoich drobnych, pięciopłatkowych kwiatów, które zazwyczaj mają kolor niebieski, choć mogą być również różowe lub białe. Charakterystyczny jest dla nich jasnożółty lub biały środek kwiatu. Niezapominajki rosną dziko w różnych środowiskach, w tym na łąkach, w lasach i nad brzegami strumieni, głównie w klimacie umiarkowanym.
Niezapominajka - najważniejsze informacje
Gdzie występują niezapominajki?
Niezapominajki rosną na wszystkich kontynentach, jednak na Antarktydzie i w Ameryce Południowej występują tylko gatunki introdukowane tej rośliny.
Można spotkać je zwłaszcza w strefach klimatu umiarkowanego – i to zarówno na półkuli południowej, jak i północnej.
W Polsce rośnie 13 gatunków niezapominajek. Można je zobaczyć rosnące na leśnych polanach, przydrożach, na łąkach, w rowach, w pobliżu ścieżek i zbiorników wodnych, na nieużytkach, w strefach bagiennych lub w zaroślach. Większość niezapominajek wyrasta w chłodnych i zacienionych miejscach.
Jak wyglądają niezapominajki?
Niezapominajki w zależności od gatunku mogą mieć do 100 cm wysokości. Pędy roślin bywają wyprostowane lub pokładające się, są kanciaste w przekroju oraz krótko owłosione albo nagie.
- Liście niezapominajek mogą być skupione w rozetę, odziomkowe i wyrastające na długich szypułkach lub bez szypułek o kształcie lancetowatym. Są całobrzegie i skrętoległe.
- Kwiaty tych roślin bywają niebieskie, białe, żółte lub różowe. Początkowo są zebrane w skrętkach, które z czasem się wydłużają. W czasie kwitnienia na niezapominajkach pojawiają się drobne, dzwonkowate kwiaty. W ich wnętrzu, tuż u nasady płatków, znajdują się charakterystyczne osklepki (wyrostki), które chronią pręciki przed deszczem. Uważa się też, że wskazują one owadom drogę do nektaru.
- Owoce niezapominajek to trójgraniasto jajowate rozłupnie.
Jakie są popularne odmiany niezapominajek?
Niezapominajka leśna to bylina rosnąca dziko w polskich lasach. Ma jasnoniebieskie, białe lub różowe kwiaty o średnicy do 9 mm. Dorasta do 30 cm wysokości. Kwitnie w drugiej połowie wiosny.
Niezapominajka polna charakteryzuje się dużą plennością i ma drobne, niebieskie kwiaty. Kwitnie od kwietnia do października. Sprawia problemy rolnikom uprawiającym zboża ozime, kukurydzę i warzywa okopowe – jest przez nich uważana za chwast.
Niezapominajka alpejska to kępiasta bylina z lazurowoniebieskimi kwiatami. Kwitnie od połowy wiosny do połowy lata. Sprawdza się jako ogrodowa roślina ozdobna przy skalniakach.
Niezapominajka błotna rośnie w ciężkiej i gliniastej glebie. W ogrodzie sadzi się ją przy oczkach wodnych i sadzawkach. Jej kwiaty mają niebieskie płatki otaczające żółte oczko i są zebrane w luźne kwiatostany.
Ochrona i zagrożenia dla niezapominajek
Wszystkie dziko rosnące niezapominajki na terenie Polski znajdują się pod ochroną.
Rośliny uprawiane w ogrodach są odporne na choroby grzybowe – z wyjątkiem mączniaka prawdziwego. Za zainfekowanie niezapominajki są odpowiedzialne gatunki grzybów należące do rzędu mączniakowców. Objawem choroby jest biało-mączysty nalot na liściach.
Niezapominajki to rośliny, na których chętnie żerują mszyce. Szkodniki atakują je zwłaszcza wiosną.
Jak uprawiać i pielęgnować niezapominajki?
Niezapominajka będzie dobrze czuła się w zacienionym miejscu w ogrodzie, w wilgotnej, ale jednak przepuszczalnej glebie. Może być posadzona wśród krzewów czy drzew.
Rośliny te podlewa się tylko wtedy, jeżeli rosną w nasłonecznionym miejscu. Natomiast regularnie nawadnia się niezapominajki rosnące w doniczkach.
Rośliny te nawozi się raz w roku – wczesną wiosną, jeszcze zanim zakwitną – nawozem organicznym. Niezapominajki dobrze znoszą mrozy, jednak by ochronić je przed wyjątkowo niskimi temperaturami, można przykryć je liśćmi lub igliwiem.
Ciekawostki o niezapominajkach
- Niezapominajki bywają nazywane także niezabudkami.
- 15 maja to Dzień Niezapominajki. Ma on na celu promocję polskiej przyrody.
- Nazwa „niezapominajki” pochodzi z legendy o pewnym rycerzu, który chciał zaimponować swojej ukochanej i zerwać dla niej niebieskie kwiatki rosnące na brzegu rzeki. Jednak noszący ciężką zbroję zakochany upadł, wpadł do rzeki i nie mógł wypłynąć na ląd. Tonąc, miał krzyknąć do swojej wybranki: „Nie zapomnij o mnie!”.
- Kiedyś wierzono, że jeśli panna będzie przed snem wkładała kwiat niezapominajki pod poduszkę, to szybciej znajdzie męża.
- Niezapominajki są wspominane w utworach polskich poetów: Adama Mickiewicza, Cypriana Kamila Norwida, Kazimierza Przerwy-Tetmajera czy Marii Konopnickiej.
