Jerzyk

Jerzyki żyją w północnej, południowej i zachodniej Europie i w północno-zachodniej Afryce. To gatunek, który niegdyś licznie zamieszkiwał w Polsce, jednak przez drastyczne zmniejszenie się jego liczebności obecnie znajduje się pod ścisłą ochroną. 

W 2023 roku szacowano, że w kraju znajduje się około 86-150 tysięcy jerzyków. Te ptaki w Polsce żyją od wiosny do października, a na okresy chłodniejsze wylatują do Afryki. 

Jerzyki spędzają większość życia w locie. To w powietrzu żerują, pożywiając się głównie owadami. Ciekawostkę stanowi fakt, że spijają krople deszczu w trakcie lotu. 

Gniazda zakładają głównie w celu wysiadywania jaj. Zwykle wybierają do tego szczeliny budynków, dziuple w drzewach czy skrzynki lęgowe zbudowane przez człowieka. Gniazda są budowane z piór, roślin i śliny. 

Jerzyki poruszają się w koloniach. 

Jerzyki zachwycają długą możliwością lotu i zawrotną szybkością. Zdolność do szybowania zawdzięczają charakterystycznej anatomii. Długość ciała jerzyka wynosi około 18 cm, natomiast ptaki mogą pochwalić się wąskimi, sierpowatymi skrzydłami o imponującej rozpiętości sięgającej nawet 45 cm. Dorosłe osobniki osiągają masę ciała do 50 g. Nie występuje w tym gatunku dymorfizm płciowy w upierzeniu czy rozmiarze ptaków. Umaszczenie jerzyka jest w kolorze brązowym z elementami czarnymi. 

Okres lęgowy u jerzyków rozpoczyna się w marcu i trwa do czerwca. Jaja są wysiadywane zamiennie przez samca i samicę przez 20 dni. Pisklęta wykluwają się nagie i ślepe, a zdolność widzenia zyskują dopiero w drugim tygodniu życia. Zwierzęta opuszczają gniazdo zwykle po 40-50 dniach od wyklucia. Przecięta długość życia jerzyka wynosi około 20 lat. 

Jerzyk należy do gatunków zagrożonych i w Polsce jest pod ścisłą ochroną na mocy ustawy z 16 kwietnia 2004 r. i rozporządzenia Ministra Środowiska z 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną. 

Ze względu na to, że ptaki te często zakładają gniazda lęgowe w szczelinach budynków, należy zawsze przeprowadzić inspekcje przed remontem, termoizolacją czy wyburzeniem takich konstrukcji. W przypadku, gdy stwierdzono siedliska, do wykonania prac budowlanych niezbędne jest zezwolenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. 

Zgoda jest potrzebna, gdy remont zaplanowano na termin od końca lutego do 16 października. Zimą możliwe jest przeprowadzenie prac budowlanych bez jego uzyskiwania. 

W naturze niewiele zwierząt, w tym ptaków, jest w stanie zagrozić jerzykom, gdyż charakteryzują się wysoką sprawnością i szybkością. Do ich naturalnych wrogów należy sokół. 

Te ptaki podczas lotu mogą rozwinąć prędkość nawet do 200 km/h! Nie da się zaobserwować jerzyka na ziemi, gdyż ten ptak ma bardzo małe nogi, które nie są przystosowane do chodzenia. Większość swojego życia spędza w locie. Zwykle przygotowuje sobie gniazda w szczelinach budynków i tam zakłada lęgi oraz składa jaja. 

Szacuje się, że jerzyki spędzają około 99% swojego życia w powietrzu. Zaobserwowano osobniki, które przez okres 10 miesięcy ani razu nie wylądowały. Śpią, poruszając się na prądach powietrznych.