Berberys
Berberys (Berberis L.) Berberys to rodzaj krzewów, który obejmuje od 400 do 450 gatunków roślin. W stanie naturalnym najliczniej występuje na wschodzie Azji i w Himalajach oraz w Andach. Rośnie w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej. W Polsce występuje jeden dziko rosnący gatunek – berberys zwyczajny.
Berberys - najważniejsze informacje
Jak wyglądają berberysy?
W zależności od gatunku berberysy mogą być niewielkie i niezbyt rozłożyste lub osiągać do 9 m wysokości oraz mieć pokrój małych drzewek.
Liście tego krzewu są skrętoległe i niepodzielne oraz mają od 1 do 7 cm długości. U niektórych gatunków berberysów mogą być one ząbkowane, szczecinkowate lub całobrzegie. Bywają sercowate, lancetowate, równowąskie, eliptyczne, łopatkowe, odwrotnie jajowate oraz okrągławe. Niektóre berberysy tracą liście na zimę, a inne są zimozielone.
Kwiaty tej rośliny wydzielają zwykle nieprzyjemny zapach. Mogą mieć kolory do żółtego do pomarańczowego. Są zebrane w grona lub wiechy i częściej zwisają, niż są wzniesione. To drobne, obupłciowe kwiaty. których średnica rzadko jest większa niż 2 cm. W ich wnętrzu znajdują się charakterystyczne, reagujące na dotyk pręciki. Pod jego wpływem chowają się one w głąb kwiatu.
Owoce berberysu to jagody. Na początku są zielone, a z czasem stają się granatowe, czerwone lub czarne.
Popularne odmiany berberysów
- Berberys Thunberga to łatwy w uprawie i mało wymagający krzew. Jest odporny na mróz, może rosnąć w nawet zasolonej glebie oraz w miejscach zacienionych przez większość dnia. Nie wymaga zabiegów pielęgnacyjnych, dorasta do 1,5 m wysokości. Kwitnie w maju (jego kwiaty są drobne i żółte) i owocuje we wrześniu.
- Berberys Atropurpurea jest często uprawiany w Polsce ze względu na swoją mrozoodporność oraz wygląd – jego liście są purpurowe i jaskrawoczerwone. Rośnie wolno, nie ma dużych wymagań glebowych i najlepiej służą mu jasne, słoneczne stanowiska. Berberysy Atropurpurea wykorzystuje się do tworzenia żywopłotów.
- Berberys zwyczajny pochodzi z Japonii, ale zaaklimatyzował się również w Polsce. Rośnie w lasach, parkach i w okolicach pól uprawnych. Ma od 2 do 3 m wysokości, a jego owoce są czerwone i jadalne. Kwiaty berberysu zwyczajnego wyróżnia brązowożółty odcień. To roślina mrozoodporna i o małych wymaganiach glebowych, jednak wymagająca słonecznego stanowiska.
Szkodnikami, które zagrażają tej roślinie są obnażacze kwaśnicówki, mszyce oraz miseczniki śliwowe. Berberys może zostać również zainfekowany chorobami grzybowymi rdzą, werticiliozą, plamistością liści, mączniakiem prawdziwym.
Jak uprawiać i pielęgnować berberys?
Berberysy można sadzić w miejscach nasłonecznionych i półcienistych. Jednak im mniej światła będzie docierać do rośliny, tym jej liście będą mieć mniej wyrazisty kolor. To krzewy niemające dużych wymagań glebowych – do wzrostu wystarczy im ziemia o lekko kwaśnym odczynie.
- Podlewanie – berberysy trzeba podlewać tuż po posadzeniu i w przypadku suszy. Nawadnia się też rośliny rosnące w pojemnikach. Natomiast krzewy posadzone w ziemi radzą sobie bez podlewania przez człowieka.
- Nawożenie – berberysy ze względu na niewielkie wymagania glebowe berberysy nie muszą być nawożone. Wystarczy jedynie ściółkować kompostem miejsce, w którym rosną.
- Przycinanie – pielęgnacyjne cięcie berberysów polega na usuwanie starych, suchych i chorych pędów. Najlepiej wykonywać je późną wiosną lub wczesnym latem. Natomiast ci, którzy chcą stworzyć z tych krzewów żywopłot, powinni zająć się ich przycinaniem tuż po kwitnieniu rośliny, a następnie na przełomie lipca i sierpnia.
Ciekawostki o berberysie
- Owoce berberysu zwyczajnego są nie tylko jadalne, ale też bardzo zdrowe. Znajdują się w nich witaminy C, E i inne cenne dla organizmu antyoksydanty.
- Owoce berberysu zwyczajnego przypominają w smaku czarną porzeczkę – mają kwaśny smak. Wykorzystuje się je do produkcji m.ni. win i likierów, a w przemyśle spożywczym używa się ich zamiast cytryny.
- Owoce berberysów są pokarmem dla ptaków. Dlatego nasiona tej rośliny często znajdują się w ptasich odchodach. Dzięki temu berberysy rozsiewają się i mogą zwiększać swój zasięg występowania.
- Nazwa „berberys” pochodzi od Afrykańskiego plemienia Berberów. Została ona nadana temu krzewowi przez Linneusza. Sądził on, że roślina to wywodzi się z północnej Afryki zamieszkiwanej niegdyś przez rdzenną ludność Berberii (dzisiejszego Maroka, Libii, Tunezji i Algierii).
