Wielkoszczury gambijskie kontra kłusownicy. Gryzonie tropią przemyt

Afrykańskie wielkoszczury gambijskie (Cricetomys gambianus) mogą stać się nowym narzędziem w walce z nielegalnym handlem dziką fauną i florą. Ważące około półtora kilograma gryzonie zostały przeszkolone przez naukowców do wykrywania zapachów pochodzących od zagrożonych gatunków zwierząt i roślin, które są przedmiotem nielegalnego handlu. Wyniki badań opublikowano 30 października w czasopiśmie "Frontiers in Conservation Science".

"Nasze badanie pokazuje, że możemy wyszkolić afrykańskie wielkoszczury gambijskie do wykrywania nielegalnie przemycanych dzikich zwierząt i pochodzących z kłusownictwa produktów, nawet gdy są one ukryte wśród innych substancji" – powiedziała Isabelle Szott, współautorka badania i behawiorystka z fundacji Okeanos, cytowana przez "Popular Science".

Wcześniej afrykańskie wielkoszczury gambijskie były szkolone do wykrywania materiałów wybuchowych oraz patogenów wywołujących gruźlicę. Nowe badanie, przeprowadzone przez organizację non-profit APOPO z siedzibą w Tanzanii, miało na celu sprawdzenie ich zdolności do wykrywania zapachów związanych z handlem dzikimi zwierzętami.

Jedenaście szczurów – o imionach Kirsty, Marty, Attenborough, Irwin, Betty, Teddy, Ivory, Ebony, Desmond, Thoreau i Fossey – przeszło kilka etapów treningu zapachowego. W trakcie szkolenia nauczyły się zatrzymywać przy otworach z umieszczonymi próbkami zapachowymi i sygnalizować wykrycie celu poprzez dłuższe przytrzymanie nosa w otworze. Poprawne wskazanie było nagradzane przysmakiem dla gryzoni.

Szczury zostały również wystawione na działanie zapachów maskujących, takich jak ziarna kawy, kable elektryczne czy proszek do prania. Są one często używane przez przemytników do ukrycia zapachu dzikich zwierząt. "Podczas etapu eliminacji szczury uczą się sygnalizować tylko zapachy celów, ignorując niepożądane" – wyjaśniła Szott w rozmowie z Popular Science.

Po zakończeniu szkolenia gryzonie były w stanie przypomnieć sobie zapachy celów nawet po pięciu i ośmiu miesiącach przerwy, co sugeruje, że ich pamięć zapachowa jest porównywalna z psią.

Osiem szczurów było w stanie zidentyfikować cztery najczęściej przemycane gatunki dzikich zwierząt wśród 146 substancji niebędących celami. "Nasze szczury są efektywnymi i ekonomicznymi narzędziami do wykrywania zapachów” - podkreśla Scott. "Mogą łatwo wchodzić w ciasne przestrzenie, na przykład pomiędzy ładunki ciasno upakowane w kontenerach towarowych, mogą też być podnoszone wyżej, by badały zapachy dochodzące z systemów wentylacyjnych zamkniętych kontenerów”.

Następnym krokiem jest opracowanie sposobów wykorzystania szczurów w portach, gdzie często dochodzi do przemytu dzikich zwierząt. Według danych Biura Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości, kluczowymi punktami przerzutowymi są porty Mombasa w Kenii oraz Dar es Salaam i Zanzibar w Tanzanii.

Aby uczynić ich pracę skuteczniejszą, szczury zostaną wyposażone w specjalnie zaprojektowane kamizelki z małą kulką przymocowaną do klatki piersiowej. "Przednimi łapkami będą mogły pociągnąć za kulkę, co wyemituje sygnał dźwiękowy" – wyjaśniła Kate Webb, neurobiolog z Uniwersytetu Duke i współautorka badania. W ten sposób szczury będą mogły informować swoich opiekunów o wykryciu celu.

"Kamizelki są doskonałym przykładem opracowania sprzętu, który może być użyteczny w różnych środowiskach i zadaniach, w tym w portach podczas wykrywania przemytu dzikich zwierząt" – dodała Webb.

Chociaż szczury w badaniu z powodzeniem identyfikowały zapachy związane z nielegalnym handlem dzikimi zwierzętami, istnieją pewne ograniczenia. Badanie przeprowadzono w kontrolowanym środowisku laboratoryjnym, które nie odzwierciedla w pełni realnych warunków, w jakich odbywa się przemyt.

"Handel dzikimi zwierzętami jest często prowadzony przez osoby zaangażowane w inne nielegalne działania, w tym handel ludźmi, narkotykami i bronią" – zauważyła Webb. "Dlatego wykorzystanie szczurów do zwalczania przemytu dzikich zwierząt może wspomóc globalną walkę z sieciami eksploatującymi ludzi i przyrodę".