Mistrzowie recyklingu. Króliki ponownie przetwarzają… własne zęby
Najnowsze eksperymenty przeprowadzone na królikach wskazują, że zwierzęta te mogą odzyskiwać wapń pochodzący z fragmentów ich własnych, ścieranych zębów. Badania opisane w Veterinary Journal pokazują, że ten niecodzienny sposób „recyklingu” wspomaga ciągły wzrost zębów, typowy dla królików i niektórych innych ssaków.
Króliki należą do gatunków, których zęby rosną przez całe życie, co jest konsekwencją dostosowania się ich do twardej, bogatej w błonnik diety. Taka dieta wymaga stałego żucia i ścierania, co prowadzi do szybkiego zużywania się szkliwa i zębiny. Do odtworzenia utraconej masy zębowej potrzebny jest wapń, a więc uznawano, że w diecie królików istotny jest wysoki poziom tego pierwiastka.
Zespół prof. Jean-Michela Hatta z Uniwersytetu w Zurychu postanowił jednak zbadać, czy króliki – zamiast polegać wyłącznie na wapniu pobieranym z pokarmu – są w stanie odzyskiwać ten pierwiastek z własnych, startych zębów. „Jesteśmy pierwszymi, którzy pokazali, że króliki mogą trawić wapń pochodzący z materiału zębowego” – podkreślił cytowany w „New Scientist” prof. Hatt.
„Przemielone” uzębienie w diecie
W przeprowadzonym eksperymencie ośmiu królikom europejskim (Oryctolagus cuniculus) podawano przez 11 dni typową mieszankę wzbogaconą suplementem węglanu wapnia albo pokruszone, wysuszone zęby innych osobników. Po tym okresie nastąpiła zamiana diet: grupa spożywająca suplement przechodziła na „posiłek z zębów”, a druga na odwrót.
Jak wynika z publikacji w The Veterinary Journal, okazało się, że króliki trawiły nawet 33% wapnia z przemielonych zębów, podczas gdy w przypadku typowych dodatków wapniowych było to średnio 20%. Naukowcy analizowali między innymi proporcje wapnia wydalanego w kale i moczu, stwierdzając wyższą retencję tego pierwiastka na diecie zawierającej materiał zębowy.
Zdaniem autorów eksperymentu, odkrycie to podważa długotrwałe przekonanie, że króliki wymagają w diecie szczególnie wysokich dawek wapnia, aby zapewnić ciągły wzrost zębów. „Nie ma potrzeby przekarmiania królików zbyt dużą ilością wapnia” – stwierdzono w publikacji naukowej. Nadmiar wapnia może być bowiem szkodliwy dla królików, prowadząc m.in. do ryzyka bolesnych kamieni moczowych.
Co więcej, nadwyżka wapnia u królików bywa usuwana przez nerki razem z moczem, ale przy ograniczonej zdolności wydalniczej istnieje ryzyko nadmiernego odkładania się minerałów w układzie moczowym. Stąd wniosek naukowców, że sam mechanizm „recyklingu” zębów – jeśli występuje naturalnie w organizmach królików – może w pewnym stopniu zabezpieczać je przed niedoborem wapnia bez obciążania organizmu nadmiarem tego pierwiastka.
Naukowcy spekulują też, że w procesie ścierania zębów powstaje drobny pył, który – mieszając się z pokarmem – jest połykany i trawiony. „To fascynujący element wspaniałego wynalazku natury” – powiedział w rozmowie z „New Scientist” prof. Hatt, nawiązując do ciągle rosnących zębów u królików i gryzoni. Badacze zamierzają kontynuować prace, by lepiej zrozumieć dynamikę ścierania i regeneracji uzębienia.
