Czy zwierzęta mogą śnić? Jeśli tak, co im się śni?
Magdalena Mateja-Furmanik
Co się śni kotu? A co psu? Te pytania mogą wydać się absurdalne dla większości ludzi, ponieważ nie wydaje się intuicyjnym, by zwierzęta śniły w ogóle. Naukowcy dowodzą, że jest inaczej.
Chociaż już ponad sto lat temu Sigmund Freud opublikował swoje przełomowe dzieło Objaśnienie marzeń sennych, które stało się dziełem fundującym nurt psychoanalityczny, w środowisku naukowym nadal nie ma konsensusu co do roli snów ani wśród ludzi, ani wśród zwierząt. O tych ostatnich aż do lat 60. myślano, że nie śnią. Jest jednak inaczej.
Myślę, że poprzez zjawisko snów możemy przypisać zwierzętom szereg dodatkowych cech poznawczych, takich jak emocje, pamięć, a nawet fantazja- mówi David M. Peña-Guzmán, który studiuje filozofię nauki na Uniwersytecie Stanowym w San Francisco i niedawno napisał książkę When Animals Dream: The Hidden World of Animal Consciousness.
Wiedzieliśmy już, że naczelne posiadają emocje, ale co z pająkami, które według ostatnich badań mogą mieć jakiś rodzaj snu REM, a nawet sny wzrokowe?
O czym śnią koty?
Jednym z pierwszych zwierząt, które badano pod kątem snów, był kot domowy. Już w latach 60. Michel Jouvet, pionier w dziedzinie badań nad snem, znalazł dowody na to, że koty śnią.
Podczas snu REM mięśnie ludzi są aktywne w bardzo małym stopniu, pomimo intensywnej aktywności umysłowej, która sprawia, że śnimy. Z powodu tego osłabienia ciało nie reaguje fizycznie na nasze sny, bez względu na to, jak realne się wydają.
Jouvet odkrył, że struktura w pniu mózgu, zwana mostem, reguluje sen REM u kotów i powoduje częściowy paraliż zwany paraliżem sennym.
Kiedy usunął jego część, doprowadziło to do ogromnej zmiany w zachowaniu. Chociaż ich mózgi były w fazie REM, koty zaczęły się poruszać, jakby nie spały: chodziły na polowanie, skakały, myły się i walczyły z niewidzialnymi przeciwnikami.
Jouvet nazwał tę fazę "snem paradoksalnym" - ciało się nie porusza, ale mózg jest w pełni aktywny. Dało to wgląd w to, co dzieje się w mózgu śpiącego kota. Naukowcy uznali, że koty tworzą podczas snu mapy myśli organizujące ich działanie na jawie.
Szczury wspominają labirynty
Jaj pokazują badania, jeśli szczur przeszedł przez labirynt w ciągu dnia, podróżuje tą samą trasą ponownie podczas snu. Kiedy szczury nie śpią, ich hipokamp, część mózgu, w której powstają i przechowywane są wspomnienia, koduje wzór neuronów odpowiedzialny za przechodzenie przez labirynt. Kiedy zwierzęta kładą się spać, mózg wytwarza identyczny wzór. Oznacza to, że szczur pamięta, a nawet odświeża sobie ponownie drogę przez labirynt
To odkrycie z 2001 r. było jednym z pierwszych, które pokazało, że zwierzęta mają złożone sny. A to był dopiero początek.
Kolejne badania na mózgu szczura pokazują, że zwierzęta, jeśli pamiętają labirynt podczas snu, reaktywują również powiązane obrazy. Oznacza to, że śpiące gryzonie widzą to samo, co widziały w labiryncie na jawie. To samo dotyczy obszarów, które mają związek ze słuchem, a nawet z emocjami. Stają się ponownie aktywne, jeśli szczur śni podczas snu REM, że znowu przechodzi przez labirynt.
Australijskie zeberki uczą się śpiewać przez sen
Chociaż zeberki znane są ze swojego lirycznego śpiewu, nie rodzą się śpiewakami. Ptaki uczą się tego poprzez słuchanie, praktykę, a być może także przez śnienie.
Naukowcy odkryli w 2000 r., że neurony w przednich płatach czołowych ptaków układają się w określony wzór, gdy śpiewają. Co więcej, zapis neuronalny można przetłumaczyć na zapis nutowy.
Podczas snu mózg ptaka odtwarza ten sam wzór, powtarzając nuty, które słyszał i śpiewał tego dnia. Oznacza to, że ptaki pamiętają piosenkę podczas snu i że ją ćwiczą.
Źródło: National Geographic
