Jakie ptaki odlatują do ciepłych krajów, a które zostają na zimę w Polsce?
Jakie ptaki odlatują do ciepłych krajów, a jakie zostają na zimę w Polsce? To pytanie, które nurtuje wiele osób zwłaszcza w sezonie jesiennym, kiedy widzimy na niebie klucze bocianów czy żurawi, wybierających się w podróż na południe. Dlaczego właściwie ptaki opuszczają Polskę i dokąd się udają?
partner merytoryczny
Dlaczego ptaki opuszczają Polskę jesienią i odlatują do ciepłych krajów?
Dlaczego ptaki odlatują do ciepłych krajów? Odpowiedź jest dosyć prosta - ponieważ chcą uniknąć zimy. Niższe temperatury, mróz i krótszy dzień sprawiają, że o wiele trudniej jest im zdobyć pożywienie dla siebie czy potomstwa. W konsekwencji więc widmo głodu sprawia, że poszukują lepszego miejsca do przezimowania. Lecą do krajów, gdzie zima nie jest tak surowa lub gdzie nie ma jej wcale.
Nie w każdym roku data odlotu ptaków jest taka sama. Na wybór tego momentu wpływa wiele czynników - przede wszystkim zaś spore skrócenie dnia i obniżenie temperatury, co z kolei przekłada się na pogorszenie możliwości zdobycia pożywienia. Tymczasem ptaki muszą zgromadzić spore zapasy tłuszczu, by mieć siłę do drogi. Na wybór terminu wylotu wpływa też sama pogoda - by nie zmagać się na przykład z silnym, porywistym wiatrem, ptaki bacznie ją obserwują i decydują się na podróż w możliwie jak najbardziej sprzyjających warunkach.
Odloty i powroty ptaków to zagadnienie, które od lat fascynuje naukowców. Niektóre gatunki migrują bowiem w niezmiennym rytmie od tysięcy lat. Te, które żyją na terenach o stałym, ciepłym klimacie nie migrują. Są i takie, które pozostają w danym miejscu przez cały rok - mimo surowej zimy. Największym fenomenem jest zaś fakt, iż gatunki migrujące potrafią bezbłędnie dotrzeć w to samo miejsce, a następnie bez trudu wrócić do domu.
Co ciekawe, coraz więcej gatunków decyduje się pozostawać w Polsce przez cały rok, z uwagi na coraz cieplejsze zimy. Niektóre gatunki z kolei zrezygnowały z podróży do Afryki i zadowalają się zachodnią i południową częścią Europy, ze względu na łagodniejsze zimy, a jednocześnie bezpieczniejszą i krótszą podróż.
Jakie ptaki odlatują na zimę?
Jakie ptaki odlatują do ciepłych krajów na zimę? To tak zwane ptaki wędrowne, które - jeśli podróżują w ciągu dnia - kierują się położeniem Słońca, a jeśli w nocy, położeniem gwiazd. Orientację ułatwia im też linia brzegowa mórz oraz pole magnetyczne Ziemi.
Oto najlepiej znane ptaki, które odlatują do ciepłych krajów:
Bocian biały (Ciconia Ciconia)
Bociany białe to najlepiej rozpoznawane w Polsce ptaki, migrujące do ciepłych krajów na zimę. Mają charakterystyczny, długi, czerwony dziób i czerwone nogi. Waga dorosłego bociana to około 4 kg, a rozpiętość skrzydeł dochodzi do 220 cm. Bocian odbywa lęgi w Europie, a na zimę udaje się przeważnie do Afryki. Gniazda buduje zazwyczaj w pobliżu osad ludzkich - na kominach, domach czy słupach elektrycznych.
Kukułka zwyczajna (Cuculus canorus)
Odgłosy kukułki są wszystkim świetnie znane - to charakterystyczne "kuku". Wydaje je samiec. Kukułki są szare, z ciemniejszym ogonem, białymi końcami sterówek oraz czarnym dziobem i poprzecznymi prążkami na białym tle, ulokowanymi na piersi, brzuchu oraz piórach podogonowych. Ptaki te zamieszkują całą Europę. Kukułka znana jest z podrzucania swoich jaj innym ptakom.
Żuraw zwyczajny (Grus grus)
Żurawie są większe od bocianów - to jedne z największych ptaków w Polsce. Waga dorosłego żurawia sięga nawet 8 kg, a rozpiętość jego skrzydeł to około 200-230 cm. Posiada smukłą szyję, dziób o średniej długości, szaro-brązowe upierzenie i charakterystyczną, czerwoną czapeczkę na czubku głowy. Żurawie pierzą się raz na 2-4 lata, tracąc na okres 5 tygodni zdolność do lotu. Głos tych ptaków jest dobrze rozpoznawalny - przypomina trąbienie i nazywa się go klangorem.
Czajka zwyczajna (Vanellus vanellus)
Czajki to ptaki wędrowne, należące do rodziny sieweczkowatych. Są średniej wielkości ptakami błotnymi, zamieszkującymi całą Europę (i nie tylko). W Polsce na czajki można się natknąć przede wszystkim na wschodzie, bo na tamtych terenach występują najliczniej. Ptak ten posiada czarno-białe upierzenie. Jego skrzydła błyszczą się na granatowo i fioletowo, a grzbiet ma zielonkawy połysk. Na głowach czajek można zauważyć charakterystyczne, długie, czarne pióra.
Wilga zwyczajna (Oriolus oriolus)
Wilgi to ptaki należące do rodziny wilgowatych - jedne z najbarwniejszych ptaków w Polsce. Samce są jaskrawożółte - prócz czarnych skrzydeł i części ogona. Wydają z siebie bardzo przyjemne, melodyjne gwizdy, uznawane za zapowiedź deszczu - rzeczywiście, jest to miłosna piosenka, wyśpiewywana najchętniej przy wzroście wilgotności powietrza. Samiczki posiadają skromniejsze ubarwienie - w starszym wieku niektóre z nich przypominają samce i pozbawione są charakterystycznego kreskowania na spodzie ciała.
Słowik szary (Luscinia luscinia)
Słowik szary to gatunek małego ptaka, należącego do rodziny muchołówkowatych. Śpiew słowika jest niezwykle charakterystyczny, przyjemny i bardzo urozmaicony. Ptaki te odlatują do Afryki w okolicy sierpnia-września i wracają do naszego kraju w kwietniu lub maju. To jeden z dwóch gatunków występujących w Polsce - od słowika rdzawego odróżnia go jednak śpiew. Słowik rdzawy występuje głównie na zachodzie kraju, a słowik szary na wschodzie, przy czym w pasie od Pomorza po Małopolskę można napotkać oba gatunki.
Oczywiście, z Polski na południe emigruje o wiele więcej gatunków ptaków - między innymi kraski, orliki krzykliwe, jerzyki, skowronki, jaskółki czy szpaki, choć te ostatnie coraz częściej zostają w naszym kraju przez cały rok.
Gdzie na zimę odlatują ptaki z Polski?
Od sierpnia do listopada możemy zaobserwować w Polsce odloty ptaków na zimę. Wiemy już jakie ptaki odlatują do ciepłych krajów - dokąd jednak konkretnie się udają?
Najczęściej do Afryki, jednak popularnym kierunkiem jest także zachodnia i południowa część Europy.
Niektóre gatunki ptaków lecą do Azji - są jednak w zdecydowanej mniejszości. To dziwonia, muchołówka mała, pliszka cytrynowa i świstunka zielonawa.
Ptaki, które zostają na zimę w Polsce
Jakie ptaki odlatują do ciepłych krajów, a jakie ptaki zostają na zimę w Polsce? W tej drugiej grupie na szczególne miejsce zasługują sikorki, których samice (głównie) odlatują we wrześniu lub październiku, w poszukiwaniu bardziej dogodnych warunków do życia. Samce z kolei w większości pozostają w naszym kraju przez cały rok. Ciekawie też wygląda sytuacja w przypadku zimorodków. W większości odlatują one na południe Europy, jednak część z nich zostaje u nas. Jeśli zima będzie bardzo sroga, mogą przypłacić to życiem.
Inne ptaki, które zostają na zimę w Polsce, to między innymi:
Dzięcioł duży (Dendrocopos major)
Dzięcioł duży (znany też jako dzięcioł pstry większy) jest najliczniejszym i najlepiej znanym spośród wszystkich odmian dzięciołów, występujących na terenie naszego kraju. Wyróżnia się swoim czarno-biało-czerwonym upierzeniem i charakterystycznym odgłosem, wydawanym w czasie bębnienia o korę drzewa. Pożywieniem dzięcioła są głównie owady i larwy, jednak jesienią czy zimą chętnie wybiera też między innymi nasiona drzew sosnowych oraz świerkowych. Można go również zobaczyć przy karmnikach ze słoniną.
Wróbel zwyczajny (Passer domesticus)
Wróbel jest gatunkiem małego ptaka osiadłego, który najprawdopodobniej skolonizował ludzkie osiedla kilka tysięcy lat temu. Te popularne ptaki, które zostają na zimę w Polsce, są dość krępe i posiadają mocny dziób. Zimą wróble chętnie korzystają z pokarmów, które zostawiają dla nich ludzie. Może to być na przykład kasza jęczmienna lub gryczana, pszenica czy płatki owsiane. Chłodniejszy okres spędzają głównie w krzakach, złączone w stadka.
Gołąb skalny (Columba livia)
Gołąb skalny to gatunek ptaka średniej wielkości, którego można obecnie spotkać wszędzie poza Antarktydą. Ptaki te mogą mieć różne ubarwienie - odmiana dzika jest szara, podczas gdy gołębie miejskie mogą być też białe, czarne lub brązowawe. To gatunek podlegający ochronie gatunkowej.
Jemiołuszka zwyczajna (Bombycilla garrulus)
Jemiołuszka zwyczajna przylatuje do Polski jesienią, a w marcu lub kwietniu (najpóźniej na początku maja) odlatuje. Jesienią i zimą ptak ten zjada między innymi jagody głogu, tarniny, dzikiej róży i jemioły - stąd wzięła się jego nazwa. Jak wygląda jemiołuszka? Jest to średniej wielkości ptak, posiadający charakterystyczny czubek na łebku.
Ptaki odlatują do ciepłych krajów nie tylko po to, by uniknąć mrozów, ale przede wszystkim w poszukiwaniu pożywienia – o które zimą będzie ciężko. Warto zadbać więc o te gatunki, które pozostają w naszym kraju – na przykład zakładając karmniki, by nie brakło im jedzenia.
Czytaj również:
