„Ekologiczna pętla zagłady”. Co się dzieje z globalnymi ekosystemami?
Ekolodzy biją na alarm. Na całym świecie lasy deszczowe są karczowane i zmieniane na pola uprawne, tundra się ogrzewa, a sawanna zamienia się w pustynię. Obecnie około 20 proc. ekosystemów zagrożonych jest upadkiem. Naukowcy prezentują najnowsze wyniki badań.
Według ostatnich badań upadek poszczególnych ekosystemów może nastąpić już w ciągu najbliższych kilku dekad. Naukowcy wskazują, że w ponad 20 różnych typach ekosystemów przekroczono tzw. punkty krytyczne. Ludzkość wywiera coraz większą presję na środowisko — łącząc ten aspekt z postępującymi zmianami klimatycznymi, otrzymamy wzór na upadek ekosystemów.
Presja na ekosystemy wywierana jest między innymi przez wzrost populacji ludzkiej, coraz wyższe stężenie gazów cieplarnianych, czy zwiększone zapotrzebowanie ekonomiczne. Badacze wskazują, że może nastąpić efekt domina - jeden załamujący się ekosystem pociągnie za sobą kolejny, tworząc coś, co nazywane jest przez niektórych ekologów "ekologiczną pętlą zagłady".
Kiedy może nastąpić upadek ekosystemów?
Naukowcy chcieli sprawdzić, ile obciążeń mogą znieść ekosystemy, zanim się załamią. By to przeanalizować, specjaliści stworzyli szczegółowe symulacje, które ujawniły, w jaki sposób zachowa się świat w przyszłości.
W badaniach zostały wykorzystane dwa ogólne modele, które odnosiły się do jakości lasów i wód w jeziorach oraz dwa szczegółowe modele reprezentujące rybołówstwo w indyjskim stanie Odisha i na Wyspie Wielkanocnej na Oceanie Spokojnym. Modele te uwzględniają złożoną interakcję między środowiskiem naturalnym a działalnością człowieka.
Badacze podkreślają, że istotnym czynnikiem tych modeli była obecność mechanizmów sprzężenia zwrotnego. Mechanizmy te mają pomagać w m.in. utrzymywaniu równowagi i stabilności systemów. Określają także moment, w którym presja nie może być już zrównoważona przez inne elementy środowiskowa. Kiedy stres ekologiczny nie będzie "absorbowany" przez środowisko (np. nadmierny połów ryb nie jest równoważony przez rozmnażanie się zwierząt), wówczas zostaje przekroczony punkt krytyczny, a ekosystem "zapada się".
Przeprowadzone badania wykazały, że w wielu ekosystemach na świecie przekroczenie wcześniej przewidywanego punktu krytycznego zostanie przyspieszone o 30-80 proc. Oznacza to, że jeśli wcześniejsze szacunki dla danego ekosystemu wskazywały, że upadnie on w 2090 roku, to już według nowego modelu może to nastąpić już w 2030 roku.
Wcześniejsze badania sugerowały, że większe szkody w środowisku będą zauważalne dopiero od około 2050 roku. Jednakże nowe badania wskazują, że mogą one wystąpić znacznie wcześniej. Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie naukowym Nature Sustainability.
