Babie lato, czyli pająki w podróży. Jak się robi i czy będzie w tym roku?

Babie lato to określenie długich nici przędnych, wytwarzanych przez młode pająki. Można je zobaczyć w ciepłe, jesienne dni, jak unoszą się na wietrze. W ten sposób pająki przenoszą się nawet na długie odległości – nie wszystkie odbywają jednak podobne podróże. Babim latem nazywamy też potocznie okres, w którym zjawisko to występuje.

Językoznawcy nie są jednomyślni co do pochodzenia tej nazwy. Niektórzy porównują cienkie nitki pajęczyny do siwych włosów starszych pań. Inni skłaniają się do teorii, że "babie lato" to określenie ciepłych dni jesiennych, jako przestarzałego lata, skoro słowo "baba" wskazuje na starszą kobietę. Nazwa może też mieć związek z przędzeniem i tkaniem. Zapewne w każdej z tych hipotez jest trochę prawdy.

Kiedy jest babie lato? W Europie Środkowej pająki podróżują na swoich niciach najczęściej w drugiej połowie września. Jest to jednak uzależnione od pogody. Chłodny i deszczowy wrzesień sprawia, że odbywają swoje loty później. Na półkuli północnej obserwuje się ich podróże w zasadzie przez cały rok, przy czym najwięcej pająków wybiera na to okres między majem a październikiem.

Babie lato to nici przędne, wytwarzane przez niektóre gatunki pająków. Mowa tu o pająkach obu płci — młodych, małych i bardzo lekkich. Ich waga mieści się zwykle w przedziale 0,2-1 mg. Jakie pająki tworzą babie lato? To osobniki z następujących rodzin:

Tworzenie nici, służących do przelotu z miejsca na miejsce, pająki rozpoczynają przy sprzyjających warunkach atmosferycznych. Przede wszystkim powinno być ciepło. Średnia dobowa temperatura w czasie babiego lata przekracza 15 stopni Celsjusza, przy czym dni są pogodne, a noce chłodne. Najlepsze warunki dla pająków są wówczas, gdy temperatura powietrza wynosi 25 stopni Celsjusza. Jeśli chodzi o wilgotność powietrza, najlepiej by wynosiła ona 30-40%.

Wiatr nie może być zbyt lekki, ale nie może też być przesadnie mocny. Wówczas pająki wspinają się na wierzchołki wysokich roślin, gdzie jego siła jest optymalna. Prostują odnóża, unoszą odwłok i zaczynają produkcję nici — kończą proces dopiero w chwili, gdy staje się ona odpowiednio długa, by mogła je unieść. Pająki dopasowują jej długość zarówno do swojej masy ciała, jak i do siły wiejącego wiatru. Niektóre gatunki pająków przymocowują swoją nić do rośliny, wydłużając ją do momentu, aż zostanie zerwana przez wiatr.

Pająki są w stanie przenieść się na naprawdę duże odległości. Ich podróż na niciach pajęczych może też dość długo trwać. Nie wiadomo, czy zakończenie lotu jest przypadkowe, czy też same o nim decydują. Niektórzy badacze twierdzą, że pająki same wybierają moment zakończenia wyprawy. Zwijają wówczas pajęczynę i opadają na podłoże, po czym szukają odpowiedniego miejsca, by schronić się w nim na zimę.

Po co pająki odbywają podobne loty? Po pierwsze, by znaleźć miejsce do przezimowania. Po drugie, by znaleźć nowe miejsce do życia. Niestety, nie wszystkim udaje się przetrwać. Mogą zostać na przykład wyłapane przez ptaki lub wiatr może je przenieść do wody. 

Zazwyczaj ze zjawiskiem babiego lata mamy w Polsce do czynienia w drugiej połowie września lub na początku października. Wrzesień w roku 2022 był jednak deszczowy i chłodny. Nie są to sprzyjające warunki do przenoszenia się młodych pająków z miejsca na miejsce. Synoptycy IMGW zapowiadają jednak zmianę pogody – będzie ciepło i słonecznie. Już od środy (5 października) czeka nas złota polska jesień. Deszczu będzie niewiele, za to temperatura w kraju ma wynosić 15-20 stopni Celsjusza. To odpowiednie warunki by w powietrzu pojawiły się srebrne nitki babiego lata. 

Czytaj też: 

Duża zmiana pogody. Synoptycy nie pozostawiają wątpliwości. Zacznie się już jutro 

Kiedy zacznie się złota polska jesień? Ekspert z IMGW podał konkretną datę