NIK o pieniądzach wydawanych przez Lasy Państwowe. "Jesteśmy w lesie"
Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport dot. wydatkowania Funduszu Leśnego na przestrzeni trzech lat. Najwyższa Izba Kontroli zarzuca Lasom Państwowym liczne nieprawidłowości m.in. te związane z niezgodnością planów finansowych z obowiązującymi przepisami ustawy o lasach.
- Fundusz Leśny, którym zarządzają Lasy Państwowe został w 2021 r. zasilony kwotą 1 mld zł. Roczny budżet LP w 2022 r. wyniósł 3 mld zł.
- Obawy wzbudzał sposób dystrybuowania środków z funduszu. Od lat alarmują o tym m.in. aktywiści ekologiczni.
- Najwyższa Izba Kontroli zarzuca Lasom Państwowym liczne nieprawidłowości w wydatkowaniu Funduszu Leśnego.
- W dyrekcji Lasów Państwowych stwierdzono nieuprawnione wydatki z Funduszu Leśnego w wysokości ponad 13 mln zł.
Fundusz Leśny to fundusz Lasów Państwowych przeznaczony na dofinansowanie tych nadleśnictw, które potrzebują pomocy. Pieniądze z funduszu są przeznaczane też na inne cele jednostek Lasów Państwowych, np. na sporządzanie planów urządzenia lasu.
NIK: Jesteśmy w lesie jeśli chodzi o pieniądze z Funduszu Leśnego
Środki z tego funduszu pochodzą z przychodów nadleśnictw ze sprzedaży drewna - to odpis wynoszący w zeszłym roku 22 proc., co przełożyło się na roczny budżet w wysokości 3 mld zł.
Zakres kontroli NIK-u, raport z której opublikowano w czerwcu 2023 r., obejmował trzy lata (2019-2021) i dotyczył wydatkowania pieniędzy z Funduszu Leśnego. W opinii NIK liczba błędów stwierdzonych podczas kontroli wynika z niewystarczającego określenia katalogu przedsięwzięć, jakie mogą być finansowane z Funduszu Leśnego.
Dlatego Najwyższa Izba Kontroli zarekomendowała "podjęcie inicjatywy w celu wprowadzenia w przepisach powszechnie obowiązujących zmian umożliwiających precyzyjne określenie oraz umieszczenie definicji pojęcia 'wspólne przedsięwzięcia jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych'".
W ministerstwie nie toczą się aktualnie prace nad rekomendowanymi przez NIK zmianami. Chodzi o korekty w zakresie statutu Lasów Państwowych. Takie prace nie trwają także w zakresie szczegółowych zasad gospodarki finansowej państwowego przedsiębiorstwa.
Aktywiści od dawna alarmują o nieprawidłowościach
Raport NIK-u stwierdza też, że dofinansowywanie deficytowych nadleśnictw odbywa się w sposób uniemożliwiający rzetelną analizę zasadności poszczególnych dopłat. Finansowanie przyznaje się nie na rzeczywiste niedobory, ale na niedobory planowane.
NIK rekomenduje opracowanie mechanizmów służących weryfikacji niedoborów powstałych przy prowadzeniu gospodarki leśnej.
O tym, że pieniądze wydawane przez Lasy Państwowe w ramach Funduszu Leśnego wymagają większej kontroli od dawna alarmują aktywiści ekologiczni. Organizacje stworzyły m.in. raport "Lasy na sprzedaż", w którym ujawniają, na co Lasy Państwowe wydają pieniądze.
Cenne przyrodniczo lasy, takie jak Puszcza Białowieska czy Karpacka, powinny zostać w ogóle wyłączone z surowcowej gospodarki leśnej. Nadleśnictwa zarządzające tamtymi lasami od wielu lat uzyskują negatywne wyniki finansowe a przy tym prowadzone przez nie wycinki zagrażają utratą wyjątkowej wartości przyrodniczej zarządzanych przez nie lasów.
NIK zaznacza, że nie został też uaktualniony stan prawny w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie gospodarki finansowej LP m.in. w zakresie zatwierdzania planów finansowo-gospodarczych zakładów LP-k - pozostaje on niezgodny z obowiązującymi przepisami ustawy o lasach.
NIK zwrócił też uwagę na prawidłowe działania LP. Zwrócono uwagę na finansowanie działań realizowanych przez parki narodowe i rozliczanie przyznanych im środków. Większość planów finansowo-gospodarczych LP spełniało wymogi prawne, a same plany sporządzano zgodnie z wewnętrznymi wytycznymi.
Ekolodzy ostrzegali
Wyniki raportu NIK skomentowała też polska przyrodnicza organizacja, która jest autorem raportu dot. polskich lasów "Lasy na sprzedaż". Pracownia na rzecz Wszystkich Istot uważa, że wyprowadzenie pieniędzy na cele niezwiązane z lasami jest konsekwencją fatalnych zapisów w ustawie o lasach i domaga się reformy całej instytucji Lasów Państwowych. "Reforma Lasów Państwowych ukróci nadużycia finansowe tej instytucji" - komentuje organizacja.
"Środki z Funduszu Leśnego powinny być przekazywane na ochronę cennych lasów czy na adaptację do zmian klimatu. Pieniądze ze sprzedaży drewna idą jednak na budowę dróg w okręgach wyborczych polityków związanych z LP, organizowanie konkursów skierowanych do parafii i kół gospodyń wiejskich czy finansowanie Domu Pamięci Walk i Męczeństwa Leśników i Drzewiarzy Polskich im. Adama Loreta w Spale, czyli na budowanie wizerunku i wpływów Lasów Państwowych oraz partii politycznej, która nimi zawładnęła" - mówi Augustyn Mikos ze Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, współautor raportu "Lasy na Sprzedaż".
Organizacja w kontekście raportu NIK widzi jednak potrzebę reformy całej instytucji Lasów Państwowych, a nie tylko poszczególnych zapisów Ustawy o lasach.
Radosław Ślusarczyk z Pracowni zaznacza, że obecnie ustawa pozwala na całkowitą dowolność w zarządzaniu środkami przez dyrektora generalnego. Ekolog uważa, że to prowadzi do licznych nadużyć.
