Stop smog. Rusza nowy nabór dla gmin

Celem programu "Stop smog" jest ograniczenia emisji zanieczyszczeń, poprawa jakości powietrza oraz poprawa efektywności energetycznej budynków przez realizację przedsięwzięć niskoemisyjnych, w tym w szczególności tych, których członkami są osoby mające prawo do korzystania ze świadczeń pieniężnych na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Średni koszt realizacji przedsięwzięcia niskoemisyjnego w jednym budynku, a w przypadku budynku o dwóch lokalach - w jednym lokalu, nie może przekroczyć 53 tys. zł.

Dotychczas na realizację programu przeznaczono 180 mln zł. W latach 2022-2024 planuje się zasilić Fundusz Termomodernizacji i Remontów ok. 518 mln zł z przeznaczeniem na realizację przedsięwzięć niskoemisyjnych realizowanych w ramach programu "Stop smog".

Do końca grudnia 2020 r. popularność tego drugiego po "Czystym powietrzu" rządowego programu antysmogowego nie była duża. W ciągu blisko dwóch lat obowiązywania programu "Stop smog" podpisano tylko siedem porozumień z samorządami na inwestycje związane z termomodernizacją domów i wymianę kotów grzewczych. Z grudniowych danych przekazanych przez resort klimatu i środowiska wynikało, że na program wydano ponad 50 mln zł.

Wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Paweł Mirowski powiedział PAP, że teraz sytuacja ma się zmienić. - Ma to przede wszystkim związek ze zmianami ustawowymi, które ułatwią gminom w aplikowaniu środków z programu "Stop smog". Jednym z postulatów samorządów było to, żeby z funduszy mogły skorzystać nie tylko gminy, ale również powiaty oraz związki gminne i metropolitalne. Przy czym warunki ramowe muszą być spełnione indywidualnie przez każdą gminę, na obszarze której będą realizowane przedsięwzięcia niskoemisyjne - podkreślił.

Chodzi o przepisy znowelizowanej ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, dzięki której zmniejszają się też rygory, jakie muszą spełnić gminy aplikując do programu. Program zakłada, że w przypadku zawartego porozumienia z gminą pokrywa ona 30 proc. kosztów inwestycji, a strona rządowa 70 proc. To powoduje, że inwestycja termomodernizacyjna może być w 100 proc. pokryta ze środków publicznych, bez udziału środków prywatnych właścicieli budynków.

- Ta forma pomocy jest skierowana do osób najuboższych, których nie stać na ocieplenie domu i wymianę pieca. Osoby kwalifikujące się do programu są typowane przez gminy, a są to osoby których przeciętny miesięczny dochód, na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza 175 proc. kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym i 125 proc. tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym - przypomniał Mirowski.

Wiceprezes poinformował, że we wtorek ma ruszyć nowy nabór dla gmin w "Stop smog", uwzględniający korzystniejsze warunki dla samorządów. - Prowadzimy wstępne rozmowy i na chwilę obecną około 30 gmin zadeklarowało chęć złożenia wniosków, tym samym podpisania porozumień i przystąpienia do programu - poinformował.

Dotąd porozumienia w programie "Stop smog" podpisało siedem gmin: Skawina, Sucha Beskidzka, Pszczyna, Niepołomice, Tuchów, Sosnowiec, Rybnik na ponad 54 mln zł, z czego budżetu państwa pochodziło 37,4 mln zł, a ok. 17 mln zł - z budżetów gmin. W ramach dotychczas zawartych porozumień inwestycje antysmogowe mają objąć ponad ok. 1,1 tys. budynków.

Nowelizacja przepisów przewiduje m.in. zniesienie obowiązku sporządzania przez samorządy gminnych programów niskoemisyjnych oraz zmniejszenie minimalnej liczby budynków jednorodzinnych umożliwiającej aplikowanie do programu (z 2 proc. do 1 proc. lub 20 budynków).

Pomóc programowi ma również zmniejszenie z 50 proc. na 30 proc. wymaganej redukcji zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania budynków. Rozszerzeniu uległ także katalog przedsięwzięć niskoemisyjnych o m.in. instalacje OZE. Nowe przepisy przewidują ponadto, skrócenie z 10 do 5 lat okresu po zakończeniu porozumienia dla działań/zobowiązań gminy i beneficjenta. Dopuszczono także możliwość realizacji przedsięwzięć niskoemisyjnych również w budynkach będących w zasobach mieszkaniowych gminy.