Oceany w końcu chronione. Historyczne porozumienie ONZ
Magdalena Mateja-Furmanik
Po dwóch tygodniach negocjacji delegaci Międzynarodowej Konferencji w sprawie Morskiej Różnorodności Biologicznej osiągnęli porozumienie. Łącznie dyskusja pod przewodnictwem ONZ trwała 19 lat.
Panie i panowie, statek dotarł do brzegu.
powiedziała ambasadorka Oceanów i Prawa Morskiego Rena Lee 5 marca, po ogłoszeniu zgody, którą zwieńczyła długa owacja na stojąco wszystkich delegatów w sali konferencyjnej. Delegacje zbiorą się ponownie później, aby formalnie przyjąć tekst.
Chociaż blisko 70 proc. naszej planet stanowią morza i oceany, do tej pory tylko 1,2 proc. wód międzynarodowych jest chronionych, z których tylko 0,8 proc. był objęty wysokim stopniem ochrony. Teraz ma się to zmienić.
Efektem porozumienia osiągniętego w niedzielę 5 marca, jest powstanie "Traktatu o pełnym morzu" (ang. High Sea Treaty), który obejmowałyby ochroną 30 proc. światowych oceanów.
Traktat nadaje również strukturom ONZ narzędzia prawne do egzekwowania ochrony mórz oraz wprowadza prawo wymuszające przeprowadzanie oceny działalności, która może mieć negatywny wpływ na bioróżnorodność na wodach międzynarodowych, przed jej rozpoczęciem. Efektem porozumienia będzie również zwiększenie dotacji na ochronę mórz i regulacje dostępu do morskich zasobów.
Uregulowanie kwestii oceanów jest kluczowy dla rozwiązania katastrofy klimatycznej od strony zmian klimatu, postępującej utraty bioróżnorodności oraz drastycznego skażenia środowiska.
ONZ a 30x30
Naukowcy są zgodni co do tego, że ochrona lub zachowanie co najmniej 30 proc. lądu i oceanów to minimum potrzebne do ograniczenia utraty bioróżnorodności i osiągnięcia celów klimatycznych. W związku z tym już w grudniu 2022 r. po burzliwych dyskusjach podjęto zobowiązanie 30x30, zgodnie z którym państwa członkowskie ONZ zobowiązują się do ochrony 30 proc. światowej różnorodności biologicznej do 2030 r.
Traktat o pełnym morzu będzie jednym z narzędzi, które pozwoli wyegzekwować realizację zobowiązania. Do tej pory morza były "terytorium niczyim", które łatwo było traktować jak darmowy ściek. Żaden kraj również nie czuł się szczególnie odpowiedzialny za ich ochronę, jeśli nie było to konieczne.
W oświadczeniu wydanym przez rzecznika ONZ można przeczytać, że Sekretarz Generalny uznał za konieczne wsparcie organizacji pozarządowych, społeczeństwa obywatelskiego, instytucji akademickich i społeczności naukowej.
Osiągnięcie konsensusu w sprawie globalnych ram prawnych dla mórz jest ogromnym sukcesem. Świadczy o tym już sam fakt, że negocjacje trwały blisko 20 lat.
To ogromny sukces multilateralizmu. Przykład transformacji, której potrzebuje nasz świat i których domagają się ludzie, którym służymy.
stwierdził Csaba Kőrösi, przewodniczący 77. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ.
