Klimat i owoce. Kto skorzysta na zmianach, a kto straci?
Obserwowane na całym świecie zmiany klimatyczne wpływają także na rolnictwo. Podczas gdy jedni cieszą się z powodu wydłużenia okresu wegetacyjnego roślin i większych plonów, inni odczuwają jego katastrofalne skutki.
Znany kucharz i dziennikarz Robert Makłowicz twierdzi, że polskie winiarstwo bardzo się rozwinęło - zwłaszcza na południu kraju. I rzeczywiście w Polsce w ciągu kilku lat powstało wiele winnic, produkujących regionalne trunki z winorośli. Jak mówi Makłowicz, pierwszą przyczyną tego rozwoju są zmiany klimatu. Poprawa wydajności upraw to jeden ze skutków wydłużenia okresu wegetacji roślin.
Globalne ocieplenie odbija się niekorzystnie na wielu innych uprawach, ale winorośli akurat sprzyja.
Pozytywne skutki fali upałów nie są jednak widoczne w Kalifornii. Tutaj nawet wytrwałe winorośle przegrały z gigantyczną suszą.
"Dzięki" globalnemu ociepleniu także w innych regionach Europy zaczęto rozwijać dotychczas mało prężny "biznes owocowy". Między innymi Szwedzi czerpią obecnie zyski - po części z globalnego ocieplenia oraz wprowadzenia na rynek nowych, hybrydowych odmian winogron.
Przemiany
Na kształt rolnictwa wpływają zarówno lokalne zmiany pogody, jak i te globalne. Na wielu światowych, w tym europejskich uprawach zmiany klimatyczne odbiją się niekorzystnie, na innych - pozytywnie. Widoczne są skutki długotrwałych susz, późnych przymrozków, efekty wichur i gradu. Najbardziej zauważalne jest obecnie przedłużenie okresu wegetacji roślin.
W większości w Europie okresem wegetacji roślin nazywa się "średnią liczbę dni w roku przy średniej temperaturze dobowej wynoszącej co najmniej 5-6°C". Oznacza to, że okres rozpoczyna się, kiedy w ciągu 5 dni temperatura wynosi ponad 5°C. Kończy się zaś po kolejnych 5 dniach z temperaturą poniżej 5°C. Okres wegetacji przypada w Europie od kwietnia do października. Na południu Europy okres wegetacji jest wydłużony, a na północy znacznie skrócony.
European Environment Agency podaje, że zmiany wegetacji roślin są najbardziej widoczne na wschodzie i północy naszego kontynentu.
Mniejsze zmiany widoczne są wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego.
Jednak termiczny okres wegetacji upraw w Europie wydłużył się średnio o ponad 10 dni (od 1992 r.)
Eksperci przewidują, że wydłużanie sezonu wegetacyjnego będzie mieć miejsce w większej części Europy. Wiosna zaczyna się wcześniej, a jesienne przemiany roślin zdarzają się coraz później. Oznacza to, że ocieplenie klimatu będzie skutkować wcześniejszym rozpoczynaniem okresu wegetacji.
Cieplej
Już teraz wiadomo, że największy (absolutny) wzrost sum temepratur będzie odczuwalny i widoczny na południu Europy. Rolnicy będą mogli uprawiać owoce nawet przez cały rok. Uprawy Węgrów, Polaków, Czechów i Bułgarów też będą większe zwłaszcza w przypadku zbóż, kukurydzy, buraków i nasion oleistych.
Jednak eksperci informują, że zmiany względne już teraz są większe na północy.
Wyższe i dłużej utrzymujące się temepratury powodują wzrost upraw coraz dalej na północ. Dzięki temu Szwedzi mogą produkować coraz więcej win.
Z powodu wydłużenia okresu wegetacji roślin, na danych terenach pojawiać się będą nowe gatunki, które nie mogły dotychczas na nich występować. Z tego samego powodu w miejscach z dotychczas zbyt niską temepraturą, zaczną rozprzestrzeniać się też "niechciane" gatunki; chwasty i szkodniki. W związku ze zmianami klimatycznymi wzrośnie ryzyko występowania chorób zakaźnych.
W ostatnich latach wzrasta ilość ekstremalnych zdarzeń pogodowych i ich tragicznych skutków. Niektóre obszary cierpią w związku z tym przez utratę większości upraw, ograniczony dostęp do wody, powodzie, czy zniszczenie całego dobytku.
"Średnia globalna temperatura powietrza w 2022 r. wyniosła 1,15 st. Celsjusza powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej" - podsmumowuje poprzedni rok IMGW.
