To jedyny polski reaktor jądrowy. Rząd chce go zmodernizować

Badawczy reaktor jądrowy Maria jest jedynym w Polsce działającym reaktorem jądrowym i unikatowym w kraju i na świecie urządzeniem badawczym o "istotnym znaczeniu dla zdrowia publicznego, gospodarki i nauki".

W uzasadnieniu do projektu uchwały podano, że po ponad 40-letniej pracy modernizacji wymagają niemal wszystkie układy technologiczne reaktora.

Wskazano też, że alternatywnym rozwiązaniem byłaby budowa nowego reaktora badawczego, jednakże jej szacunkowy koszt wynosiłby ok. 2 mld zł, a koszty ewentualnej likwidacji reaktora przekroczyłyby wielokrotnie koszty jego modernizacji.

Możliwość sfinansowania w całości modernizacji polskiego reaktora badawczego z budżetu państwa została zapisana w noweli ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta została w połowie marca tego roku podpisana przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę i weszła w życie.

Budowę reaktora rozpoczęto w czerwcu 1970 r., a uruchomiono w grudniu 1974 r. w Instytucie Badań Jądrowych (obecnie Narodowe Centrum Badań Jądrowych) w Otwocku-Świerku pod Warszawą. Został on zaprojektowany i zbudowany przez polskich specjalistów.

Maria - nazwany tak na cześć Marii Skłodowskiej-Curie - jest reaktorem doświadczalno-produkcyjnym o mocy cieplnej do 30 MW i jednym z najwyższych strumieni neutronów wśród tego typu urządzeń. Dzięki unikatowej konstrukcji w rdzeniu reaktora można napromieniać neutronami różnorodne materiały, np. materiały tarczowe do produkcji radioizotopów. W reaktorze Maria wytwarzane są kluczowe radioizotopy dla medycyny nuklearnej.

Z produktów opartych na radioizotopach produkowanych w reaktorze Maria korzysta ok. 17 mln ludzi na świecie. Według szacunków konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny nuklearnej w Polsce przeprowadzane jest 380 tys. procedur medycyny nuklearnej rocznie.

Dzięki modernizacji reaktora Maria radiofarmaceutyki pozyskiwane w Ośrodku Radioizotopów NCBJ-POLATOM zapewnią Polakom dostęp do obrazowania guzów nowotworowych i do ich leczenia po cenach niższych niż alternatywne rozwiązania zagraniczne. Radioizotopy produkowane w reaktorze będą wykorzystywane do:

• ukierunkowanej terapii alfa, 
• brachyterapii, 
• sterylizacji krwi i obrazowania krwotoków wewnętrznych, 
• terapii zapalenia i bólu stawów, 
• diagnostyki i terapii raka wątroby, 
• brachyterapii prostaty i mózgu, 
• terapii raka tarczycy, czerniaka, raka piersi i jajników, guzów endokrynnych, 
• scyntygrafii, 
• badań pulmonologicznych, 
• badań płynu mózgowo-rdzeniowego i innych.