Skutki spalania odpadów w piecach i kominkach. Nie tylko zrujnowane zdrowie

To tylko pozornie niezły pomysł na oszczędzanie pieniędzy. Skoro ceny energii rosną i utrzymanie temperatury w domu kosztuje coraz więcej, czemu nie zaoszczędzić nieco pieniędzy poprzez dodawanie do ognia w piecu czy kominku łatwopalnych drobiazgów. W końcu papier, stare ubrania, karton, a nawet plastik spalają się tak dobrze, jak drewno.

Ta logika jest nadal powszechnie stosowana także w naszym kraju. Ale jest zgubna, a spalając odpadki w piecach, narażamy poważnie zdrowie nasze i naszych sąsiadów. Najnowsze badania wskazują, że spalanie odpadów w pomieszczeniach ma poważne konsekwencje dla jakości powietrza, zwłaszcza ze względu na wzrost ilości rakotwórczych chemikaliów w atmosferze.

Problem jest bardzo poważny. Piece i kominki odpowiadają za około 29% emisji cząstek stałych obecnych w powietrzu w Wielkiej Brytanii. W naszej części Europy jest znacznie gorzej. Ogrzewanie paliwami stałymi jest odpowiedzialne za ponad 45% emisji cząstek w wielu miastach Europy środkowej i wschodniej. Skutki są widoczne gołym okiem. "Miasto, w którym mieszkam, Miszkolc, jest znane z jednego z najbardziej zanieczyszczonych powietrzy w Europie” mówi dziennikowi “The Guardian” dr. Dóra Mentes z Uniwersytetu w Miszkolcu na Węgrzech. “Każdej zimy wszyscy zauważają złą jakość powietrza."

Problem pogłębia spalanie odpadów w domach. Na Węgrzech od 2% do 10% gospodarstw domowych spala odpady w swoich piecach czy kominkach, podczas gdy w Polsce odsetek ten wynosi co najmniej 10%. W Wielkiej Brytanii co najmniej 4% domów, które spalają paliwa stałe w pomieszczeniach, spala również śmieci, a jedno z badań sugeruje, że liczba ta może sięgać nawet 37%.

Dr Mentes i jej zespół postanowili zbadać, jaki wpływ ma spalanie domowych odpadów na zanieczyszczenie powietrza. W laboratorium zainstalowano typowy domowy piec na drewno, podłączony do czujników i urządzeń pobierających próbki z komina. Najpierw badacze testowali emisje zanieczyszczeń podczas spalania dębowych polan. Następnie testowano mieszanki dębowych polan z dodatkiem 10% odpadów, w tym plastików, tekstyliów (zarówno bawełnianych, jak i poliestrowych), kartonu i powlekanego papieru, takiego jak kartony po napojach.

Bawełna, karton i powlekany papier spowodowały największy wzrost emisji cząstek stałych w kominie. W niektórych przypadkach dodanie 10% odpadów podwoiło ilość emitowanych cząstek. Dr Mentes przyjrzała się także wielkości i kształtowi cząstek zanieczyszczeń za pomocą skaningowego mikroskopu elektronowego. "Mogą przybierać wiele różnych kształtów. Moje dwa ulubione to konglomeraty kul smoły i aglomeraty sadzy związane z nieorganicznymi cząstkami krystalicznymi. Choć są niebezpieczne, są również niezwykle piękne" – mówi badaczka.

Dodanie odpadów spowodowało, że do komina trafiało znacznie więcej kulek smoły, a także większe ilości tlenku węgla. Największe obawy budził jednak wzrost ilości rakotwórczych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Ich stężenie wzrosło około dwa do czterech razy, w zależności od rodzaju spalanego odpadu. Plastiki i powlekany papier prowadziły do największych wzrostów. Nowoczesne spalarnie odpadów w Wielkiej Brytanii i Europie podejmują ogromne wysiłki, aby zredukować te toksyczne emisje, ale nie ma żadnych zabezpieczeń, gdy odpady są spalane w domach.

Paradoksalnie, zespół dr Mentes odkrył, że dodawanie odpadów zmniejszało efektywność pieca na drewno. Dodanie plastików sprawiało, że drewno spalało się zbyt szybko w stosunku do konstrukcji pieca, podczas gdy papier i bawełna zatykały przepływ powietrza popiołem. Oznaczało to, że dodanie odpadów zmniejszało ilość ciepła uzyskiwanego z głównego paliwa.

Problemy związane ze spalaniem odpadów nie ograniczają się tylko do Europy Wschodniej. Zanieczyszczenie powietrza w indyjskich miastach często zawiera chemikalia pochodzące ze spalania odpadów i plastiku. Globalnie wpływ klimatyczny sadzy z otwartego spalania odpadów szacuje się na 2-10% wszystkich emisji dwutlenku węgla.