Ubóstwo energetyczne. Obywatele zaproponowali rozwiązania dla całego kraju

Zwieńczeniem narad zorganizowanych przez fundację  był pierwszy ogólnopolski panel obywatelski, w którym grupa stu losowo wybranych osób opracowywała rozwiązania problemu, jakim jest ubóstwo energetyczne w Polsce.

Panel obywatelski jest przejawem funkcjonowania tzw. społeczeństwa obywatelskiego - formy charakterystycznej dla dojrzałej demokracji, w którym indywidualni obywatele, bez impulsu ze strony władzy, naradzają się nad danym problemem, oraz proponują strategię rozwiązania go.

Formuła panelu obywatelskiego używana jest od lat z powodzeniem w innych krajach (m.in. Wielkiej Brytanii, USA, Kanadzie, Francji, Irlandii), a ostatnio także Komisja Europejska zorganizowała pierwszy europejski panel obywatelski na temat ograniczania marnowania żywności.

W Polsce podobne narady były dotychczas stosowane na poziomie miast, ale nigdy ogólnopolskim i nigdy w stanie tak wysokich społecznych emocji, z jakimi mamy do czynienia dziś.

Pracownia Badań Społecznych SGGW w dokumencie "Ubóstwo energetyczne w Polsce" definiuje je jako

Zjawisko polegające na doświadczeniu trudności w zaspokojeniu podstawowych potrzeb energetycznych w miejscu zamieszkania za rozsądną cenę, na które składa się utrzymanie adekwatnego standardu ciepła i zaopatrzenie w pozostałe rodzaje energii służące zaspokojeniu w adekwatny sposób podstawowych potrzeb funkcjonowania biologicznego i społecznego członków gospodarstwa domowego.

---

Jak podają autorzy badania, nie jest znana dokładna skala tego fenomenu, lecz można je oszacować w oparciu o pewne statystyki opracowane przez instytucje pozarządowe. Można również przyjąć, że jeśli dana osoba wydaje 50 proc. dochodu na energię i tylko energię, zalicza się ona do grupy osób ubogich energetycznie.

Badacze szacują, że w 2013 r. ubóstwo energetyczne dotknęło aż 17 proc. Polaków, w 2016 12 proc, a w 2022 około 10 proc. Chociaż skala tego zjawiska spada z roku na rok, jest ono wciąż duże, ponieważ dotyczy aż co dziesiątego Polaka.

Uczestnicy i uczestniczki panelu przed przystąpieniem do wydania werdyktu w formie zdalnego głosowania, najpierw pracowali nad poznaniem źródeł ubóstwa energetycznego podczas weekendu edukacyjnego.

W następnym kroku odbyła się wspólna narada nad konkretnymi rozwiązaniami problemu ubóstwa, a 16 listopada zeszłego roku przeprowadzone zostało głosowanie. Efektem prac uczestników i uczestniczek panelu jest raport zawierający rekomendacje, czyli werdykt panelistów i panelistek.

Podczas narady paneliści i panelistki opracowali aż 100 rekomendacji. W wielu z nich wśród panelistów panowała prawie jednomyślość.

 ● aż 100 proc. stwierdziło, że przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu wymaga także wspierania rozwiązań lokalnych bazujących na samoorganizacji obywateli oraz samorządu;

 ●aż 99 proc. panelistów stwierdziło, że należy stworzyć długofalową strategię energetyczną kraju na kolejne 15 lat;

 ●97 proc. uczestników chciało zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w polskim miksie energetycznym;

 ●97 proc. wskazało na konieczność modernizacji sieci energetycznej, szczególnie pod kątem przyłączania do niej odnawialnych źródeł energii;

 ●97 proc. opowiedziało się za umożliwieniem działania energetyki prosumenckiej (czyli tzw. lokalnych wspólnot energetycznych);

 ●92 proc. chce zwiększenia dostępności tanich, efektywnych energetycznie mieszkań;

 ●90 proc. chce stworzyć programu mieszkań "złotej jesieni" dla seniorów i seniorek mieszkających w przekraczających ich możliwości finansowe, nieefektywnych energetycznie domach;

Jednocześnie uczestnicy i uczestniczki stwierdzili, że Polska nie jest gotowa na jednoznaczne pożegnanie z węglem. Wszystkie rozwiązania dotyczące węgla i innych paliw kopalnych, w tym gazu (zaprzestania importu surowców energetycznych z Rosji czy zakończenia wydobycia) mają stosunkowo najmniejsze poparcie wśród głosujących osób - choć i tak dość duże, bo oscylujące wokół 70 proc.