Jak ratować rośliny przed upałem i suszą? 6 najlepszych sposobów
Oprac.: Anna Czowalla
Ze względu na ocieplenie klimatu, temperatury cały czas rosną, dlatego możemy spodziewać się coraz częstszych fal upałów. Stanowią one zagrożenie nie tylko dla ludzi, ale także dla roślin. Oznacza to, że ogrodnicy będą musieli stawić czoła nowym wyzwaniom związanym z łagodzeniem stresu cieplnego i suszy. Wyjaśniamy, jakie są objawy stresu cieplnego, i jak zabezpieczyć rośliny przed upałem i suszą.
Spis treści:
Długotrwałe wystawienie na temperatury powyżej 29°C może poważnie zaszkodzić roślinom, powodując ich więdnięcie, przypalenie liści, zahamowanie wzrostu, a nawet śmierć. W takich warunkach kluczowe jest szybkie rozpoznanie i leczenie stresu cieplnego. W ten sposób będziemy mogli utrzymać ogród w dobrej kondycji podczas najgorętszych miesięcy. Najistotniejszym zabiegiem jest oczywiście odpowiednie podlewanie ogrodów podczas fal upałów, co dotyczy zarówno trawników, jak i roślin ozdobnych.
Jakie są objawy stresu cieplnego?
Kiedy liście i kwiaty więdną, może to być spowodowane brakiem wody, nawet wtedy jeśli gleba jest wilgotna. Dzieje się tak, ponieważ rośliny nie są w stanie pobrać wystarczającej ilości wody z gleby, aby zrekompensować jej utratę przez transpirację. Wysokie temperatury przyspieszają proces parowania wody z liści, co prowadzi do szybszego wysychania roślin.
W odpowiedzi na nadmierne ciepło i utratę wody, liście mogą się zwijać, co jest mechanizmem obronnym rośliny, mającym na celu zmniejszenie powierzchni liścia narażonej na działanie słońca i tym samym ograniczenie dalszej utraty wody. Zwijanie się liści pomaga również zmniejszyć ilość wody traconej przez transpirację, co jest kluczowe dla przetrwania rośliny w ekstremalnych warunkach pogodowych.
Brązowe, suche brzegi lub końcówki liści są oznaką przypalenia, co wskazuje, że roślina traci wodę szybciej, niż jest w stanie ją uzupełnić. Żółknięcie liści, zwłaszcza w dolnej części rośliny, sygnalizuje niedobór wilgoci. W reakcji na stres, rośliny mogą zrzucać liście, aby ograniczyć utratę wody przez transpirację, co jest szczególnie częste u drzew.
Wśród innych objawów stresu cieplnego może zauważyć również:
- przedwczesne opadanie kwiatów i pąków: pozwala to roślinom skupić się na przetrwaniu, zamiast na produkcji nasion i owoców, które wymagają dużych ilości energii i wody. Jest to szczególnie ważne w ekstremalnych warunkach, gdy zasoby są ograniczone. Dodatkowo, wysokie temperatury mogą uszkadzać delikatne struktury kwiatów i pąków, co przyspiesza ich opadanie;
- zahamowanie wzrostu roślin: wysokie temperatury mogą uszkadzać białka i enzymy w komórkach roślinnych, co zakłóca ich normalne funkcje metaboliczne. Rośliny mogą również przekierowywać swoje zasoby energetyczne z wzrostu na mechanizmy obronne, takie jak produkcja substancji ochronnych przed stresem cieplnym. W rezultacie, zamiast rosnąć, rośliny koncentrują się na przetrwaniu trudnych warunków;
- oparzenia słoneczne: intensywne promieniowanie UV i wysokie temperatury mogą uszkadzać tkanki roślinne, co prowadzi do powstawania brązowych, suchych plam na liściach. Warto również wiedzieć, że woda pochodząca z rosy lub podlewania działa jak soczewka, która skupia promienie słoneczne, powodując oparzenia.
Podczas upałów warzywa mogą nie owocować, ponieważ rośliny narażone na stres cieplny mają trudności z produkcją. W takich warunkach bardzo częstym problemem jest zgnilizna końcowa kwiatów, która najczęściej dotyka pomidorów, papryki i dyni. Osłabione rośliny są bardziej podatne na ataki szkodników i chorób, co dodatkowo komplikuje ich sytuację.
Jak zabezpieczyć rośliny przed upałem i suszą? Porady ogrodnika
Niektóre rośliny, takie jak sukulenty, są dobrze przystosowane do radzenia sobie z upałami, magazynując wodę w swoich mięsistych liściach. Jednak większość roślin nie posiada tej zdolności i cierpi z powodu wysokich temperatur. Możemy jednak zminimalizować stres cieplny, stosując natychmiastowe i długoterminowe strategie pielęgnacyjne. Rośliny mogą potrzebować czasu na regenerację, dlatego ważne jest, aby zapewniać im stałą opiekę i unikać większych zmian, dopóki nie zaczną wykazywać oznak poprawy.
1. Podlewaj rośliny obficie, gdy gleba jest sucha
Podczas upałów rośliny wymagają obfitego podlewania, aby mogły rozwijać korzenie w głębszych warstwach gleby. W okresach suszy będą mogły sięgnąć do głębszych rezerw wilgoci. Jeśli podlewasz rośliny zbyt płytko, woda przenika tylko wierzchnią warstwę gleby, a to prowadzi do tego, że system korzeniowy będzie płytki. Woda z górnej warstwy gleby szybko wyparowuje podczas upałów, dlatego rośliny narażone na stres cieplny potrzebują głębokiego podlewania.
Częstotliwość podlewania w czasie upałów zależy od rodzaju rośliny oraz od tego, czy jest posadzona w donicy, czy w gruncie. Niektóre rośliny mogą wymagać podlewania raz lub nawet dwa razy dziennie, podczas gdy inne mogą przetrwać kilka dni bez wody.
Nawet w czasie intensywnych upałów można przelać rośliny. Zamiast podlewać według harmonogramu, sprawdź wilgotność gleby, wkładając palec na głębokość około 5 cm. Jeśli gleba jest twarda i zbita, prawdopodobnie jest bardzo sucha. W razie wątpliwości warto zainwestować w miernik wilgotności.
2. Nie podlewaj roślin w południe
Podlewanie roślin w upalnym południowym słońcu to trudne zadanie, które przynosi niewielkie korzyści. Woda szybko wyparowuje z powierzchni gleby, zanim zdąży zostać wchłonięta przez korzenie. Najlepszym czasem na podlewanie roślin jest wczesny poranek, ponieważ wtedy rośliny pobiorą wilgoć, zanim temperatura wzrośnie do maksymalnego poziomu.
Jeśli przegapisz poranną okazję, możesz podlać rośliny wieczorem, gdy temperatury spadną. Jednak podlewanie przed zmrokiem sprawi, że rośliny będą wilgotne nocą, a to niestety zwiększa ryzyko chorób grzybowych. Aby zminimalizować ryzyko, podlewaj tylko glebę, unikając moczenia liści. To zmniejszy rozprzestrzenianie się chorób przenoszonych przez wodę i zapewni, że rośliny nie będą mokre przez całą noc.
3. Zadbaj o rośliny doniczkowe
Możesz ochronić rośliny doniczkowe przed intensywnym słońcem, przenosząc je w bardziej zacienione miejsce w ciągu dnia. Alternatywnie, można zastosować osłony cieniujące, szczególnie przy uprawach warzyw.
Rośliny w doniczkach wymagają codziennego podlewania - w czasie upałów nawet dwa razy dziennie. Należy dokładnie nawodnić podłoże, aż woda zacznie wypływać z otworów drenażowych. Dodanie granulek wodnych do doniczek pomaga w zatrzymywaniu wilgoci, ponieważ wchłaniają one nadmiar wody i stopniowo uwalniają ją w okresach suszy. Wybór doniczek z podwójnymi ściankami zapewni lepszą izolację korzeni przed ekstremalnymi temperaturami, zarówno podczas upałów, jak i mrozów.
4. Rozłóż ściółkę wokół roślin
Ściółkowanie to skuteczna metoda, która pozwala na zachowanie wilgoci i chłodzenie roślin. Ściółka pełni funkcję izolacyjną przed ekstremalnymi temperaturami oraz ogranicza nadmierne parowanie wody.
Ściółkowanie nie tylko zmniejsza potrzebę częstego podlewania, ale także wzbogaca glebę w składniki odżywcze i ogranicza wzrost chwastów, które konkurują z roślinami o wodę. Nałóż 5-7 cm warstwę naturalnej ściółki, takiej jak kompost, siano, kora drzewna lub trociny wokół podstawy kwiatów, krzewów oraz drzewek.
5. Oczyść rośliny z martwych liści
Choć intensywne przycinanie może dodatkowo stresować roślinę, usunięcie mocno uszkodzonych lub przypalonych liści oraz zwiędłych kwiatów będzie dla niej bardzo korzystne. Dzięki temu roślina nie traci energii na podtrzymywanie tych części.
Zawsze używaj ostrych nożyczek lub sekatorów, aby zminimalizować uszkodzenia. Pamiętaj, aby przetrzeć ostrza szmatką nasączoną roztworem dezynfekującym pomiędzy kolejnymi cięciami, aby zapobiec przenoszeniu chorób.
6. Wstrzymaj się z nawożeniem
Unikaj nawożenia roślin, dopóki nie zaczną wykazywać wyraźnych oznak regeneracji. Nawożenie może skłonić rośliny do skierowania energii na nowy wzrost, zamiast na naprawę uszkodzeń, co może je dodatkowo obciążyć i prowadzić do słabego wzrostu.
Poczekaj, aż upały ustąpią i roślina wykaże oznaki regeneracji, zanim ponownie zastosujesz nawóz. Jeśli roślina osiągnęła już swój szczyt w danym roku, najlepiej całkowicie zrezygnować z nawożenia. Większość roślin wieloletnich korzysta z nawożenia wczesną wiosną oraz latem, gdy aktywnie rosną.
Przeczytaj również:
