Gipsówka. Kwiat do ogrodu i doniczki. Sadzonki, uprawa

Gipsówka, łac. Gypsophila, jest znana także jako łyszczec. Należy do rodziny goździkowatych. Występuje naturalnie na terenie Europy, a także Azji, Afryki Północnej, Australii i Oceanii. Roślina została zawleczona do Ameryki Północnej i Południowej głównie ze względu na walory florystyczne.

W Polsce można spotkać 8 gatunków gipsówki, w tym 4 rodzime. Są to:

• łyszczec polny — rośnie na terenach nizinnych. Dorasta do 25 cm i tworzy drobne kwiaty w lekko różowym kolorze. Jest rośliną jednoroczną, którą można spotkać przy drogach leśnych, przy brzegach wód czy na polach uprawnych;
• łyszczec rozesłany — to częściowo zimozielona bylina, która osiąga do 10 cm wysokości. Kwiaty są drobne, białe lub bladoróżowe. Mają ok. 1 cm średnicy i gęsto porastają pędy rośliny. Można ją wysiewać, np. na brzegach rabat;
• łyszczec wiechowaty — osiąga do 1 m wysokości i szerokości. Wydaje wiele drobnych, białych kwiatków, które mają żółte żyłki. Pędy są często wiotkie, dlatego roślina wymaga podwiązywania lub towarzystwa innych kwiatów o bardziej sztywnych łodygach (np. jeżówek). Nadaje się na kwiat cięty;
• łyszczec zbożowy — dorasta do 60 cm wysokości. Ma tęgi korzeń. Kwiaty wyrastają na szypułkach. Mogą mieć różowopurpurowy kolor. Są dość duże, ponieważ mogą mieć do 20 mm długości. Ten gatunek kwitnie w czerwcu i w lipcu w pobliżu pól uprawnych.

Wśród wspomnianych gatunków można znaleźć wiele odmian, które urozmaicają rabaty w ogrodzie.

Gipsówka doskonale się sprawdza jako wypełnienie na grządkach ozdobnych. Wytwarza wiele drobnych kwiatków, które stanowią wspaniałe tło dla okazów o dużych główkach czy roślin o intensywnych kolorach. Łyszczec świetnie się prezentuje zwłaszcza z:

• różami — kwitną w podobnym czasie. Gipsówka wspaniale podkreśla kolor dużych kwiatów róż. Dzięki temu Twoja rabata wygląda jak okazały bukiet. Krzew ma sztywne gałęzie, a zatem stanowi doskonałą podporę dla wiotkich pędów łyszczca. W rezultacie kwiat się nie pokłada i nie wymaga podwiązywania;
• ostróżkami — tworzą strzeliste pędy zakończone kwiatami zebranymi w gęste grona. Są dość sztywne, a zatem zapewniają podporę gipsówce. Delikatne kwiaty łyszczca podkreślają kolor fioletowych ostróżek, dzięki czemu jeszcze bardziej przyciągają wzrok!

Dobrym pomysłem jest wysianie gipsówki rzutowo na rabatę. Dzięki temu nie będzie rosła miejscowo w dużym zagęszczeniu, a wypełni wszystkie puste przestrzenie na grządce. W rezultacie powstanie barwna kompozycja, która będzie wyglądać niczym żywy bukiet. 

Gipsówkę z powodzeniem można uprawiać w donicy. Wystarczy ją wysiać do pojemników na początku wiosny, aby po kilku tygodniach cieszyć się gęstą kępą drobnych kwiatuszków. Warto jednak pamiętać, że roślina wymaga podpory. Jeśli jej nie zapewnisz, łyszczec może zacząć zwisać na boki, przez co środek pozostanie pusty. Dlatego dobrym pomysłem jest:

• umieszczenie wokół pędów metalowego koła, które będzie podtrzymywać wiotkie pędy w pionie — aby kompozycja wyglądała estetycznie, można użyć także ozdobnej kokardki;posadzenie na środku donicy rośliny o wyprostowanych pędach, np. heliotropu lub pelargonii. Gipsówkę należy wysiać wokół wspomnianych kwiatów. Dzięki temu, nawet gdy pędy łyszczca zaczną się pokładać, kompozycja nadal będzie wyglądać atrakcyjnie.

Gipsówkę najlepiej posiać w doniczkach z rattanu, wikliny czy z gliny. Te kwiatki mają bardzo "babciny" charakter, a zatem naturalne pojemniki będą dobrze się z nimi komponować.

Nie masz tarasu lub ogrodu? Nic straconego! Możesz uprawiać gipsówkę nawet na balkonie. Wystarczy wysiać ją do pojemników z bratkami, czy pelargoniami. W ten sposób stworzysz ciekawą aranżację, która będzie cieszyć oko. Jednak na balkon warto wybrać niskie odmiany, ponieważ wysokie kwiaty na wietrze mogą się bardzo pokładać. Istnieje także ryzyko, że długie pędy się połamią i stracisz ozdobę balkonu. 

Chcesz uprawiać gipsówkę w ogrodzie? Najpierw zapoznaj się z zasadami jej uprawy.

• Łyszczec lubi piaszczyste, przepuszczalne i wapienne podłoże. Jeśli chcesz go wysiać na glinianej ziemi, warto wymieszać glebę z piaskiem lub drobnymi kamykami. Należy unikać miejsc, gdzie np. po deszczu tworzą się zastoje wody.
• Gipsówka najlepiej rośnie na słonecznym, suchym stanowisku. Najlepiej, jeśli będzie ono nieco osłonięte przed wiatrem, aby silne podmuchy nie połamały delikatnych pędów. Dobrze się sprawdzi południowa strona domu.
• Łyszczec można wysiewać na rozsady, jednak nasionka są bardzo drobne. Zatem trudno umieścić każde z nich w osobnej komórce multipletów. Dlatego ogrodnicy zazwyczaj wysiewają roślinę rzutowo na rabaty. Warto pamiętać, że gipsówka ma tendencję do rozrastania się na boki (kępa może mieć nawet do 50 cm szerokości). Dlatego nie należy rozsypywać nasion w jednym miejscu. 
• Jeśli masz sadzonki i chcesz umieścić je na rabacie, zadbaj o to, żeby pomiędzy nimi było ok. 50 cm odległości. Dzięki temu każda roślina będzie miała szansę na to, żeby się rozrosnąć na boki i w pełni ukazać swój potencjał.
• Gipsówka jest bardzo łatwa w uprawie. Nie wymaga specjalnego podlewania ani nawożenia. Możesz całkowicie zapomnieć o tym, że jest w ogrodzie, a i tak będzie pięknie wzrastać. Roślina dobrze sobie radzi na suchych i kamienistych podłożach. Jedynie podczas bardzo długich upałów warto ją podlać.
• Większość odmian łyszczca to rośliny jednoroczne, które umierają wraz z nadejściem chłodów. Jednak przed zimą kwiaty wydają nasiona, które pozostają w glebie. W przyszłym roku wyrosną z nich nowe okazy, które będą wyglądać zachwycająco.

Istnieje tylko jeden gatunek gipsówki wieloletniej. To łyszczec wiechowaty, który jest uznawany za bylinę. 

• Kwitnie od czerwca do września i tworzy bardzo dużo kwiatów w białym lub różowatym kolorze. Są zebrane w gęste wiechy, które robią niesamowite wrażenie.
• Ma krzaczkowaty pokrój i dorasta do 60-100 cm wysokości.
• Wzdłuż jego pędów wyrastają igłowate kwiaty, które są wąskie i bardzo drobne.

Ten gatunek można rozmnażać z nasion (zebranych pod koniec lata) lub ukorzeniać jego młode pędy. Dzięki temu w łatwy sposób można uzyskać nowe sadzonki gipsówki do ogrodu. 

Łyszczec wiechowaty dobrze znosi niskie temperatury, dzięki czemu można się nim cieszyć co roku. Jednak na bardzo wietrznych stanowiskach lub w chłodniejszych rejonach Polski istnieje ryzyko, że przemarznie. Aby temu zapobiec, przed nadejściem chłodów warto okryć młode kępy np. suszonymi liśćmi, gałęziami iglaków czy agrowłókniną. To zwiększy szanse na przetrwanie gipsówki. 

Łyszczec to wspaniała roślina, która pięknie wygląda nie tylko na rabatach, ale także w żywych i suszonych bukietach. Warto ją wysiać, aby cieszyć się jej widokiem przez cały rok!