Zresetowali rzekę i zmienili jej nurt. Efekt zaskoczył nawet niedowiarków
Oprac.: Natalia Charkiewicz
Zazwyczaj ekolodzy są przeciwni ingerencji w nurty rzek. Jednak w Wielkiej Brytanii w hrabstwie Somerset zmieniono bieg rzeki Aller, by odwrócić niekorzystne zmiany. Efekt przerósł najśmielsze oczekiwania i jest nazywany rewolucją ekologiczną.
Tu zmiana biegu rzeki była kontrolowana przez człowieka. Jednak dochodzi do tego również w sposób naturalny, co jest procesem wieloletnim. Jak już wspominaliśmy, katastrofalne w skutkach zmiany biegu rzek mogą zagrozić milionom ludzi na całym świecie. Dzięki nowym badaniom łatwiej będzie je przewidzieć i podjąć działania. Wszystko dzięki wykorzystaniu zdjęć satelitarnych wraz z ukształtowaniem terenu.
Zespół badawczy pod przewodnictwem Jamesa „Jake’a” Gearona, doktoranta w Katedrze Nauk o Ziemi i Atmosferze (EAS) w College of Arts and Sciences na Indiana University Bloomington, po raz pierwszy nakreślił warunki, które powodują zmiany biegu rzek. Naukowcy przeanalizowali dane ze 174 awulsji (zmian bieg) rzek na całym świecie, wykorzystując zdjęcia satelitarne do śledzenia ruchów rzek w ciągu ostatnich kilku dekad. Autorzy ujawniają, że zmiany biegu są dużo częstsze w pobliżu pasm górskich i obszarów przybrzeżnych niż w środkowych odcinkach rzek. 74 proc. tych awulsji miało miejsce w pobliżu pasm górskich lub linii brzegowych, obszarów, w których zwykle szybko gromadzą się osady.
Restart rzeki jak ponowne uruchomienie komputera
W przypadku rzeki Aller w Wielkiej Brytanii proces zmiany biegu rzeki nie był tak długi jak w przypadku naturalnych procesów. Naukowcy porównują to do zresetowania komputera.
Jak podaje portal Rmf fm rzekę skierowano na boczny tor, który jest oddalony o km od dotychczasowego, sztucznego koryta. Nowe dno i ukształtowanie terenu zostało szczegółowo przygotowane, by pomóc w tworzeniu się tak naprawdę nowej rzeki.
“Wszystko jakby odżyło”
Skutki zmiany biegu rzeki Aller przerósł najśmielsze oczekiwania. Nurt momentalnie zwolnił i dostosował się do zastanego środowiska, tworząc wartość dodaną. Od tego momentu to rzeka decyduje jak płynąć a nie człowiek.
Zaczęły tworzyć się rozlewiska i oczka wodne. Utworzył się mikroklimat sprzyjający lokalnej florze i faunie. Pojawiły się także drobne zwierzęta i owady, których wcześniej nad Aller nie było. Jak podkreślają naukowcy taki reset arterii wodnej nie tylko dał początek do odtworzenia dawnego mikroklimatu, ale w przyszłości będzie również skutecznie zapobiegał ewentualnym powodziom.
Nadzieja dla Odry?
Powyższe działania na angielskiej rzece mogłyby się stać przyczynkiem do kolejnych badań nad Odrą. Jak już informowaliśmy polski rząd zamierza wykreślić katalog ponad 100 inwestycji w infrastrukturę i wzmocnić zdolność rzeki do samooczyszczania się. Zgodnie z planem projekt nowelizacji specustawy odrzańskiej ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów jeszcze w tym roku.
Po ponad pół roku u władzy nowy rząd przedstawił pierwsze konkrety związane z wyczekiwaną nowelizacją specustawy odrzańskiej.
Nie należy wnioskować, że katastrofa minęła, ponieważ jej przyczyny i skutki ciągle są w Odrze widoczne. Świadczą o tym przede wszystkim wysokie wartości wskazujące na zasolenie oraz na mętność wody w rzece na całym jej odcinku
Plany zakładają prowadzenie czterech grup działań. Poza oczywistymi pracami utrzymaniowymi zapowiedziano też m.in.:
- przebudowę istniejących przepustów na przepusty z piętrzeniem,
- rewitalizację i odtwarzanie starorzeczy,
- odsuwanie wałów przeciwpowodziowych i przywracanie terenów zalewowych,
- likwidację przegród poprzecznych,
- budowę bystrzy (miejsca w nurcie rzeki, gdzie woda płynie szybciej) niezwiązanych trwale z gruntem, przy użyciu wyłącznie żwiru i kamienia
- i budowę stopni, zastawek i progów na rowach, które zatrzymają wodę w rowach na obszarach rolnych i leśnych oraz spowolnią odpływ wody ze zlewni.
Jaki odcinek rzeki będzie rewitalizowany zależy od aktualnych władz.
