Wiśnie
Wiśnia to niewielkie drzewo liściaste z niskim pniem. Drzewo owocuje krótko - najczęściej od sierpnia do października - ciemnoczerwonymi owocami, kulistymi pestkowcami. Pestka wiśni jest gładka, otacza ją miękki miąższ.
Wiśnie - najważniejsze informacje
Gdzie rosną wiśnie?
Wiśnia pierwotnie występowała w południowej Europie, Azji Mniejszej, na Kaukazie, w Azji Środkowej i północno-zachodniej Afryce. Na terenie Polski pojawiła się prawdopodobnie w XVII wieku.
To drzewo uprawiane w ogrodach i sadach, które w środowisku naturalnym rośnie w dobrze nasłonecznionych miejscach – np. na skrajach lasów i w zadrzewieniach śródpolnych. Odpowiednim stanowiskiem dla wiśni są zakątki osłonięte od wiatru. Drzewo będzie dobrze rosło także na stokach, pagórkach i w wilgotnej, przewiewnej i piaszczysto-gliniastej glebie.
Kiedy kwitną wiśnie?
Wiśnia to niewielkie drzewo liściaste z niskim pniem. Osiąga wysokość od 5 do 8 m. Jego korona jest okrągła, szeroka, luźna i nisko osadzona. Tym, co wyróżnia wiśnie, są też:
- rozbudowany, ale płytko położony system korzeniowy – znajduje się on maksymalnie do 50 cm pod poziomem gruntu;
- pojedyncze, blaszkowate liście o podłużnym kształcie. Mają długość od 5 do 8 cm i drobno piłkowane brzegi. Znajduje się na nich para miodowników na końcu ogonka lub u nasady blaszki – są to gruczoły służące do wytwarzania nektaru;
- gładkie i nieowłosione młody pędy, które początkowo są oliwkowe, a następnie zmieniają kolor na czerwonobrunatny; jajowate, brązowe pąki zaostrzone na końcówkach;
- białe lub różowe kwiaty, które pojawiają się na drzewie na przełomie kwietnia i maja. Są zebrane w baldaszki lub w baldachogrona w od 2 do 5 sztuk i umieszczone na długich szypułkach. Średnica kwiatów wynosi od 2 do 3,5 cm. Ich płatki są okrągławe lub szerokoeliptyczne. Kwiaty wiśni są też obupłciowe i owadopylne – mają żółtozielone pylniki;
- ciemnoczerwone owoce – wiśnie. Rosną one razem po kilka sztuk i znajdują się na długich, cienkich szypułkach. Wiśnie to kuliste pestkowce. Ich pestka jest gładka oraz otacza ją miękki miąższ. Drzewko to owocuje krótko – najczęściej w okresie od sierpnia do października.
Jakie są popularne odmiany wiśni?
- Wiśnia 'Łutówka' – wcześnie owocuje, a jej owoce są duże i soczyste. Kwitnie późno, dlatego kwiaty nie są narażone na przymrozki. 'Łutówka' wymaga jednak troskliwej pielęgnacji, gdyż jest podatna na choroby, a zwłaszcza na moniliozę i drobną plamistość drzew pestkowych.
- Wiśnia 'Sabina'– jej owoce są dorodne i pojawiają się na drzewie wyjątkowo wcześnie – już na początku lipca. Miąższ jest smaczny, ale trudno oddziela się od pestki. 'Sabina' jest odporna na zmienne warunki atmosferyczne, a w tym na mróz.
- Wiśnia 'Kelleris 16' – ma zwarty pokrój, dlatego nie zajmuje wiele miejsca w ogrodzie. Obficie owocuje, a jej owoce są bardzo soczyste. Jest odporna na niskie temperatury oraz na drobną plamistość drzew pestkowych.
- Wiśnia 'Pandy 103' – to odmiana, która wcześnie kwitnie, dlatego jej kwiaty bywają narażone na kontakt z mrozem. Rodzi jednak wiśnie, które są wyjątkowo cenione ze względu na walory smakowe. Drzewko to nie jest podatne na choroby.
Choroby wiśni
Wiśnie cierpią z powodu chorób wywoływanych przez grzyby, wirusy i bakterie. Zagrożeniem są dla nich również owady-szkodniki.
- Żółtaczka wiśni jest spowodowana przez Prune dwarf virus. Atakuje ona drzewa do 4 tygodni po kwitnieniu. Jej objawem są żółte plamy na liściach. Po ataku wirusa dochodzi do przerzedzania korony, zmniejszenia plonów, jednak drzewo nie umiera. Jego ulistnienie zmniejsza się o ok. 50%.
- Rak bakteryjny drzew owocowych jest wywoływany przez bakterie Pseudomonas syringae. Choroba atakuje pąki i przenika do pędów. Powoduje wyciek gumowatej substancji spod kory. Liście drzewa zaatakowanego rakiem bakteryjnym z czasem wysychają i kruszą się, a jego owoce pokrywają się brunatnymi plamami.
- Dziurkowatość liści drzew pestkowych to choroba grzybowa spowodowana przez Clasterosporium carpopfilum. Prowadzi ona do pojawienia się dziurek na liściach. W końcu wysuszają się one i opadają.
- Nasionnice to muchówki, które prowadzą do robaczywienia owoców.
Jak pielęgnować wiśnie?
Jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych w przypadku wiśni jest jej przycinanie. Po pierwszym roku życia z drzewka należy usunąć wszystkie jego pędy boczne. W kolejnych latach wycina się tylko te, które obumarły, krzyżują się lub rosną do wewnątrz korony.
Wiśnie nie wymagają regularnego podlewania – nawadnia się je dodatkowo tylko podczas suszy. Jednak jeszcze przed posadzeniem drzewka warto zadbać o odpowiednie nawożenie gleby. Można wykorzystać do tego obornik, kompost lub nawóz mineralny. Następnie to drzewko owocowe nawozi się tylko wiosną – preparatami z fosforem i azotem w składzie.
Ciekawostki o wiśniach
- Największa wiśnia została wyhodowana we włoskiej miejscowości Pecetto. Ważyła ona ponad 33 g.
- Pestki wiśni mają zdolność do magazynowania i zatrzymywania ciepła. Dlatego bywają wykorzystywane w termoforach.
- Wiśnia ptasia to najwyższe drzewo owocowe uprawiane w polskich sadach.
- Owoce wiśni są bogatym źródłem błonnika, który wspomaga perystaltykę jelit.
- Wiśnie zawierają wiele cennych składników odżywczych, a w tym witaminę A i C, miedź i mangan.
- W medycynie ludowej wykorzystywano odwar ze sproszkowanej kory wiśni jako herbatkę nasenną i uspokajającą.
- Wiśnia żyje zwykle od 30 do 50 lat.
- Drzewa wiśniowe przywędrowały w V w. p.n.e. z Japonii do Grecji Szlakiem jedwabnym. Dopiero stamtąd rozprzestrzeniły się po Europie.
- Wiśnie są chętnie jedzone przez ptaki i wiewiórki.
