Rozmaryn
Rozmaryn (Rosmarinus) to wiecznie zielony krzew pochodzący z regionu Morza Śródziemnego, często uprawiany jako zioło kulinarne i lecznicze. Posiada charakterystyczne, wąskie, igiełkowate liście, które wydzielają intensywny aromat.
Rozmaryn - najważniejsze informacje
Gatunki z rodzaju rozmaryn występują naturalnie w południowej Europie i w okolicy Morza Śródziemnego. Rosną dziko m.in. w Hiszpanii, Grecji, Chorwacji, Turcji i we Włoszech. Należą do roślin ciepłolubnych i najlepiej czują się na obszarach o łagodnym klimacie.
Preferują dobrze przepuszczalne podłoże i wilgotność na umiarkowanym poziomie. Ze względu na dużą popularność rozmarynu, uprawia się go na całym świecie w różnych warunkach środowiskowych.
Jak wygląda rozmaryn?
Do rodzaju "rozmaryn" zaliczają się wiecznie zielone rośliny drzewiaste o szarej, zdrewniałej łodydze dorastające do 2 m wysokości. Krzewy te są rozgałęziające, czasem płożące. Pędy owłosione. Kwitną wiosną i latem.
- Korzenie: płytkie, rozgałęzione, przystosowane do małej ilości wody w podłożu.
- Liście: wąskie, skórzaste, igiełkowane, ciemnozielone, gęsto umieszczone na pędach. Osiągają długość 2-4 cm. Cechują się charakterystycznym, mocno ziołowym zapachem. Ulistnienie naprzeciwległe.
- Kwiaty: drobne, o lejkowatym kształcie, w kolorze białym, niebieskim lub różowym, zebrane po 5-15 w kwiatostany typu grono na końcach pędów.
- Owoce: niewielkie rozłupnie rozpadające się na 4 rozłupki.
Popularne odmiany rozmarynu
Popularność rozmarynu przyczyniła się do powstania jego wielu odmian. Do najbardziej popularnych zaliczają się:
- Hill Hardy — ma zielone liście i cechuje się lepszą odpornością na niskie temperatury, niż inne gatunki rozmarynu;
- Salem — cechuje się mocno ziołowym, intensywnym aromatem. Znajduje zastosowanie jako przyprawa;
- Benenden Blue — krzew o zwartym pokroju, wyróżnia się jasnoniebieskimi kwiatami i liśćmi w kolorze intensywnej zieleni;
- Blue Spires — ma charakterystyczne, wydłużone pędy oraz niebiesko fioletowe kwiaty;
- Arp — wyróżnia się intensywniejszym zapachem, niż inne warianty rozmarynu. Ponadto cechuje się dobrą mrozoodpornością.
Największe zagrożenie dla rozmarynu stanowią:
- mączlik — niewielki owad pokryty białawą wydzieliną, który może osłabiać roślinę i przyczyniać się do jej obumarcia;
- rdza — choroba grzybowa objawiająca się brązowymi lub pomarańczowymi punktami podobnymi do rdzy;
- zgnilizna korzeni — choroba wywoływana przez patogeny. Prowadzi do brunatnienia i gnicia korzeni.
Rozmaryn był dla starożytnych Rzymian symbolem wierności i pamięci.
Botaniczna nazwa rozmarynu „Rosmarinus” pochodzi od łacińskiego „ros” oznaczającego „rosa” i „marinus”, czyli morski. Wiąże się to prawdopodobnie z zasięgiem geograficznym rozmarynu, który rośnie w pobliżu morza.
Dawniej uważano, że rozmaryn może wspierać utrzymanie prawidłowych funkcji poznawczych i wpływać korzystnie na pamięć.
W tradycyjnej medycynie rozmaryn traktowano jako naturalny środek na dolegliwości trawienne. Obecnie tę śródziemnomorską roślinę nadal uznaje się za zielarskie remedium na problemy z układem pokarmowym. Napar z rozmarynu można stosować m.in. w celu poprawy trawienia czy zwalczania wrzodów.
Rozmaryn to popularna przyprawa wykorzystywana do wzbogacania smaku mięsa, pieczywa czy ziemniaków. Z uwagi na estetyczne walory rozmarynu, zioło to często uprawia się w ogrodach i w doniczkach jako ozdobę.
Rozmaryn zawiera garbniki, fitosterole, kwas rozmarynowy i kwas karnozowy, który wykazuje właściwości hipoglikemiczne. Dzięki temu wspiera właściwy przebieg procesów metabolicznych i wspomaga kontrolowanie masy ciała.
Rozmaryn zawiera naturalne konserwanty (związki fenolowe), co pozwala używać go w przemyśle mięsnym jako zamiennika dla syntetycznych przeciwutleniaczy.
Olejek rozmarynowy wykazuje wiele korzystnych właściwości dla układu nerwowego i jest powszechnie używany w aromaterapii. Jego stosowanie zaleca się przy nadmiernym stresie, zmęczeniu psychicznym i stanach depresyjnych.
