Różanecznik
Różanecznik, znany również jako rododendron (Rhododendron), to rodzaj roślin z rodziny wrzosowatych. Obejmuje wiele gatunków krzewów i małych drzew, które są popularne w ogrodnictwie ze względu na swoje piękne, kolorowe kwiaty. Rododendrony są szeroko uprawiane w parkach, ogrodach oraz jako rośliny ozdobne w przestrzeni publicznej.
Różanecznik - najważniejsze informacje
Różaneczniki (znane też jako rododendrony) to rodzaj krzewów, który obejmuje około 1000 gatunków. Rośliny te pochodzą z Azji, a w środowisku naturalnym rosną także w południowo-wschodniej Europie, na Kaukazie oraz w Ameryce Północnej (w Kalifornii, Teksasie i na Florydzie), Środkowej i Południowej.
W Polsce występują trzy gatunki różaneczników:
- bagno zwyczajne (łac. R. tomentosum) – rośliny te można spotkać w lasach sosnowych, na torfowiskach oraz w borach bagiennych;
- różanecznik żółty (łac. R. luteum) – jedynym miejscem na terenie Polski, na którym rośnie ta roślina, są tereny koło wsi Wola Zarczycka w Kotlinie Sandomierskiej;
- różanecznik alpejski (łac. R. ferrugineum) – rośnie w Karkonoszach – w Sowiej Dolinie w jarze Płóknica.
Jak wygląda różanecznik?
Różaneczniki to rośliny długowieczne, które można uprawiać w ogrodzie przez nawet kilkadziesiąt lat. Są wśród nich mniejsze i większe gatunki, czyli okazy dorastające do 5 m. Natomiast różaneczniki rosnące w środowisku naturalnym mają nawet 50 m wysokości. Rośliny te wyróżnia zwarty pokrój.
Liście różaneczników są duże i zielone – pozostają na krzewie przez cały rok. Są one też pojedyncze, ogonkowe, skrętoległe i całobrzegie.
Kwiaty tych roślin mają różne kolory. W przypadku większości gatunków są one czerwone, fioletowe lub białe. Kwiatostany różaneczników są zebrane w baldachogrona lub skrócone grona – składa się na nie do 35 mniejszych kwiatków.
Owocami rododendronów są jajowate i suche torebki. Znajdują się w nich małe, oskrzydlone i spłaszczone nasiona.
Najpopularniejsze odmiany różaneczników
- Różanecznik Alfred to roślina z dużymi, skórzastymi zielonymi liśćmi. Jest odporna na mróz, a jej kwiaty mają liliowy kolor. Ma do 2 m wysokości. Te rododendron po raz pierwszy wyhodowano w 1891 roku w Niemczech.
- Różanecznik Saint Michel to odmiana pochodząca z Finlandii. Wyróżniają ją okazałe, białe kwiaty, które mają jasnoróżowe brzegi. Roślina ta dorasta do 2 m.
- Różanecznik America ma duże, ciemnozielone i skórzaste liście, które nie opadają na zimę. Uwagę zwracają jego kwiaty. Są zebrane w okazałe kwiatostany i mają jaskraworóżowy kolor. Różanecznik America wytrzymuje mróz do -30 °C i może mieć nawet 3 m wysokości.
- Różanecznik Baden Baden kwitnie już w kwietniu i to wtedy pojawiają się na nim jaskrawoczerwone i szkarłatne kwiaty. Jego liście nie opadają na zimę, ale zwijają się w rurki. To odmiana karłowata – różanecznik Baden Baden ma do 50 cm wysokości.
Rosnące w Polsce bagno zwyczajne jest objęte częściową ochroną gatunkową. Zagrożeniem dla tej rośliny jest osuszanie torfowisk. Gałązki bagna zwyczajnego są też zbierane i wykorzystywane jako środek przeciw molom.
Występujący w Polsce różanecznik żółty znajduje się pod ścisłą ochroną gatunkową. W skali Europy jest uznawany za gatunek bliski zagrożenia wyginięciem, natomiast w Polsce jest ona krytycznie zagrożony wyginięciem. Występuje w Rezerwacie Przyrody Kołacznia na pasie terenu o powierzchni 30x10x5 m.
Różaneczniki mogą chorować na fytoftorozę, plamistość liści, zgorzel kwiatów i zarazę pączków kwiatowych. Zagraża im także inwazja kibitnika azaliaczka oraz mączlika różanecznikowego.
Kiedy i jak sadzić różaneczniki? Uprawa i pielęgnacja
Różaneczniki należy sadzić w glebie kwaśnej i lekkiej oraz najlepiej wzbogaconej o torf. Najlepiej rosną na stanowisku półcienistym i osłoniętym przed wiatrem.
Rośliny te należy regularnie i obficie podlewać w czasie suszy. Przez pozostałą część roku należy dbać o to, aby ziemia, w której rosną, była przez cały czas wilgotna (różaneczniki lubią wilgoć). W kwietniu warto nawozić je nawozem azotowym. Natomiast w sierpniu i wrześniu różaneczniki można zasilić preparatem z siarczanem amonu.
Ciekawostki o różanecznikach
- W Polsce zjawiskowe okazy różaneczników można podziwiać m.in. w Ogrodzie Dendrologicznym w Glinnej (w okolicach Szczecina) oraz w założonym na początku XX wieku Arboretum Wojsławice.
- Wikingowie wykorzystywali jeden z gatunków różanecznika (bagno zwyczajne) podczas warzenia piwa. Roślina miała dodawać temu napojowi mocy.
- Eskimosi „parzyli” niegdyś herbatę z liści bagna zwyczajnego. Używali jednak do tego zimnej wody.
- Różaneczniki żółte zwalcza się na terenach tureckiego wybrzeża Morza Czarnego. Uważane są tam za szkodniki i gatunek inwazyjny.
