Męczennica
Męczennica, znana również jako passiflora (Passiflora), to rodzaj roślin pnących z rodziny męczennicowatych. Rośliny te są znane ze swoich efektownych, egzotycznych kwiatów, które mają charakterystyczną strukturę z licznymi pręcikami i słupkami oraz barwnymi płatkami.
Męczennica - najważniejsze informacje
Męczennice w naturze występują najliczniej w międzyzwrotnikowych i zwrotnikowych regionach Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej. Nieco mniej przedstawicieli tego rodzaju obserwuje się również w Azji, Australii i tropikalnej części Afryki.
Wiele gatunków uprawia się w ciepłych strefach klimatycznych. Niektóre rośliny rosną w sposób inwazyjny, np. w Nowej Zelandii i na Hawajach.
Jak wygląda męczennica?
W obrębie rodzaju męczennica wyróżnia się wiele gatunków pnącz zielnych i drewniejących oraz nieco mniej roślin zielnych, krzewów oraz małych, słabo rozgałęzionych drzew z pojedynczym pniem.
- Łodygi: obłe, rzadziej kanciaste, niekiedy oskrzydlone lub ostrokanciaste. Nie owijają się wokół podpory.
- Liście męczennicy: pojedyncze lub rzadziej złożone, umieszczone na ogonkach liściowych, wiecznie zielone lub zrzucane na jesień, osadzone na łodydze w sposób naprzemianległy, z kątów liści wyrastają wąsy czepne. Blaszka osiąga rozmiar od 50 mm do 1 m (w zależności od gatunku).
- Kwiaty męczennicy: u większości gatunków obupłciowe, rzadziej jednopłciowe. Zapylane przez pszczoły i kolibry, rzadziej przez motyle, jeden z gatunków zapylany przez nietoperze.
- Owoce: jednokomorowa jagoda zawierająca liczne nasiona okryte galaretowatą lub zmięśniałą osnówką, u niektórych gatunków jadalna.
Popularne odmiany męczennicy
Męczennica błękitna jest gatunkiem rodzaju Passiflora L. o największym znaczeniu. Uprawia się ją w celach ozdobnych w regionach tropikalnych w gruncie, jak i na obszarach położonych w obrębie klimatu umiarkowanego — w szklarniach i w mieszkaniach.
Do popularnych odmian zaliczają się:
- Victoria — to roślina pnąca osiągająca w warunkach domowych ok. 3 m wysokości. Cechuje się niebiesko fioletowymi kwiatami o średnicy 6-8 cm. Nie toleruje suchego powietrza i potrzebuje dużo wilgoci;
- Lavender Lady — pnącze dorastające do wysokości ok. 3 m. Ma fioletowe kwiaty o średnicy 6-8 cm wyrastające pojedynczo w kątach liści;
- Blue Bouquet — wyróżnia się silnym pnączem z dużymi, 5-klapowymi liśćmi. Kwitnie bardzo obficie. Ma niebieskie kwiaty z purpurowymi oczkami;
- White Wedding — pnąca roślina o białych kwiatach, która osiąga wysokość nawet 3-4 m;
- Clear Sky — ma duże, niebiesko białe kwiaty. Dorasta do wysokości 1,5-6 m.
Ciekawostki o męczennicy
- Europejczycy po raz pierwszy opisali męczennicę w XVI wieku jako roślinę używaną przez Indian do leczenia bezsenności i łagodzenia napięcia nerwowego.
- Męczennica swoją naukową nazwę (passiflora) zawdzięcza Hiszpanom, którym charakterystyczny wygląd kwiatów skojarzył się z koroną cierniową Chrystusa. „Passion” oznacza mękę, a „flos” — kwiat.
- Męczennica była bardzo popularna w kulturze chrześcijańskiej, a jej budowę interpretowano na przeróżne sposoby. I tak przykoronek kwiatu symbolizował koronę cierniową, 10 płatków okwiatu oznaczało 10 apostołów (bez Piotra i Judasza), w znamionach słupka doszukiwano się gwoździ, a w pręcikach — młotów.
- Męczennice wykorzystywano w rozmaitych celach leczniczych, o czym pisano już XVI wieku. Rośliny podawano przy menopauzie, bolesnych miesiączkach, oparzeniach i wrzodach. Ponadto męczennica cielista stanowiła element diety XVII wiecznych Indian z Wirginii.
- Męczennica cielista została uznana przez Europejską Agencję Leków za lek roślinny.
- Męczennica cielista zawiera flawonoidy, alkaloidy, kumaryny i olejki eteryczne.
- Surowcem zielarskim męczennicy są wysuszone nadziemne części rośliny, jej kwiaty i owoce. Na ich bazie przygotowuje się wyciąg uzupełniony etanolem, metanolem lub acetonem.
- Uznaje się, że męczennica cielista wykazuje właściwości przeciwlękowe, uspokajające i przeciwdrgawkowe.
