Kolendra
Kolendra (Coriandrum L.) Kolendra (Coriandrum L.), znana również jako kolendra siewna, jest rośliną z rodziny selerowatych (Apiaceae). Jest powszechnie uprawiana i używana na całym świecie zarówno jako zioło, jak i przyprawa. Kolendra ma wiele zastosowań kulinarnych i leczniczych.
Kolendra - najważniejsze informacje
Rodzaj kolendra obejmuje rośliny rosnące dziko w okolicy basenu Morza Śródziemnego. Preferują one suche, słoneczne i osłonięte od wiatru stanowiska. Często można je spotkać na trawiastych murawach. Preferują gleby żyzne, lekkie, ciepłe, przepuszczalne, o obojętnym odczynie.
Gatunki Coriandrum L. zaaklimatyzowały się również poza obszarem śródziemnomorskim, na chłodniejszych obszarach. W Polsce występują głównie w uprawie, rzadko jako rośliny zdziczałe lub zawleczone.
Jak wygląda kolendra?
Rodzaj kolendra obejmuje rośliny o luźnym pokroju, które przeważnie dorastają do wysokości 60-120 cm.
- Łodyga: wzniesiona, żebrowana, rozgałęziona i naga.
- Korzeń: cienki, palowy, słabo rozgałęziony.
- Liście kolendry: liście dolne pojedyncze, długoogonkowe, klapowe, o szerokich działkach; liście górne podwójnie pierzastodzielne, o działkach równowąskich, zbliżonych wyglądem do kopru. Wyróżniają się intensywnym zapachem.
- Kwiaty kolendry: drobne, zebrane w obupłciowe baldachy wyrastające na końcach rozgałęzień. Kwiaty 5-krotne z 1 słupkiem i 5 pręcikami. Mają jasnoróżową, fioletową lub białą barwę.
- Owoce: kulista, żeberkowata, aromatyczna rozłupnia o wielkości od 1,5 do 7 mm w zależności od gatunku, złożona z dwóch niełupek zawierających po dwa przewody olejkowe. Owoce są nagie, mają kolor brunatny lub jasnobrunatny.
Popularne odmiany kolendry
Rodzaj kolendra obejmuje 2 gatunki roślin. Pierwszy - Coriandrum tordylium - występuje wyłącznie w naturze. Zdecydowanie popularniejsza jest jednoroczna kolendra siewna (Coriandrum sativum) wykorzystywana jako przyprawa oraz surowiec zielarski. Do powszechnie uprawianych odmian należą:
- Calypso — roślina cechuje się ciemnozielonymi liśćmi i może być przycinana. Rośnie zarówno w gruncie, jak i w doniczkach;
- Confetti — wariant osiągający do 30 cm wysokości wymagający obfitego podlewania. Ma charakterystyczne bardzo drobne listki przypominające liście paproci.
Kolendra jest wrażliwa na choroby grzybowe, które często atakują łodygi i korzenie. Szczególną ostrożność należy zachować przy uprawach roślin na podłożu zasobnym w azot. Zagrożenie stwarzają również bakteriozy i szkodniki. Przy uprawie gatunków kolendry trzeba uważać na:
- choroby zgorzelowe — powodują gnicie nasion i zamieranie siewek. Mogą też dotykać kwiaty, przyczyniając się do ich brunatnienia i zamierania;
- mączniak — groźna choroba objawiająca się mączystym nalotem na nadziemnych częściach rośliny;
- chwościk kolendry — wywołuje podłużne, kanciaste, żółte lub brunatne plamy na liściach i łodygach;
- miękka zgnilizna — powoduje zmiany wodniste w okolicy ogonków liściowych, które stają się zapadnięte i brązowe;
- plamistość liści — objawia się plamami na liściach i łodygach oraz zamieraniem owoców;
- szkodniki — nicienie, mszyce, larwy i gąsienice motyli.
Kolendra jako przyprawa i zioło
- Kolendra siewna jest od lat stosowana jako roślina lecznicza i przyprawowa.
- Surowcem zielarskim kolendry siewnej są owoce stanowiące cenne źródło olejku eterycznego i związków bioaktywnych. Dostarczają one związki kumarynowe, triterpeny, flawonoidy i fitosterole.
- W naturalnej medycynie wykorzystuje się olejek z kolendry, który może pobudzać prawidłową pracę jelit, wspomagać oczyszczanie organizmu po zatruciach i wpływać korzystnie na skład mikroflory przewodu pokarmowego.
- Owoce kolendry siewnej wspomagają trawienie i przyczyniają się do obniżenia poziomu cukru. Wykazują też właściwości przeciwutleniające.
- Kolendra jest często stosowana jako alternatywa dla natki pietruszki. Cechuje się bardziej cytrusowym smakiem. Doskonale sprawdza się w daniach meksykańskich i orientalnych.
- Jako przyprawę wykorzystuje się wysuszone owoce i świeże liście kolendry.
- Kolendra jako przyprawa dobrze komponuje się z mięsem, rybami, warzywami i owocami. Można dodawać ją również do ciast i deserów.
