Jaskółki
Jaskółki (Hirundininae) to małe ptaki z rodziny jaskółkowatych, znane ze swojego charakterystycznego, opływowego kształtu ciała i długich, wąskich skrzydeł. Mają krótkie dzioby, długie ogony często z widlastym wycięciem oraz ciemne upierzenie z metalicznym połyskiem. Żywią się głównie owadami łapanymi w locie i są cenione za swoją zdolność do kontrolowania populacji owadów.
Jaskółki - najważniejsze informacje
Trzy gatunki jaskółek w Polsce
Te ptaki występują na całym świecie za wyjątkiem Antarktydy. W Polsce żyją trzy gatunki jaskółek:
- brzegówka (łac. Riparia riparia) – najliczniej występuje w dolinach rzek we wschodniej i południowej Polsce, a także w korytach Warty i Noteci. Jako miejsca do życia nigdy nie wybiera terenów położonych wyżej niż 600 m n.p.m.;
- oknówka (łac. Delichon urbica) – lubi tereny górskie – położone nawet na wysokości 1200 m n.p.m. Coraz rzadziej spotyka się ją na wsiach, za to coraz częściej pojawia się w miastach – ze względu na powstawanie tam budek dla ptaków;
- dymówka (łac. Hirundo rustica) – występuje na terenie całego kraju w pobliżu zabudowań.
Co jedzą jaskółki?
Podstawę diety jaskółek stanowią owady. Są to łapane w locie mszyce, błonkówki, chrząszcze i muchówki. Natomiast brzegówki preferują owady związane ze środowiskiem wodnym – polują na nie, lecąc tuż nad taflą wody, lub łapią je wprost ze zbiorników wodnych.
Jaskółki większość czasu spędzają w locie. Są gatunki, które do ziemi zbliżają się tylko po to, aby zdobyć materiał budulcowy na gniazdo (np. błoto). Latają zwinnie, dynamicznie i przeważnie bardzo wysoko.
Ptaki te budują różne gniazda. Brzegówka wykopuje w ziemi długie nory – mające do nawet 60 cm długości – na końcu których znajduje się kulista komora lęgowa. Natomiast dwa pozostałe mieszkające w Polsce gatunki budują gniazda blisko ludzi i często na wzniesionych przez człowieka konstrukcjach. Wiją je na ulicznych lampach, w dziurach w ścianach, w garażach, przy rurach i pod mostami. U niektórych gatunków za budowę gniazda odpowiada samiec.
Samice jaskółek składają zwykle do 6 jaj. Wysiadują je wspólnie lub z partnerem. Młode wykluwają się po ok. 16 dniach i są karmione przez oboje rodziców. Pisklęta są dokarmiane przez nich jeszcze przez ok. dwa tygodnie po opuszczeniu gniazda.
Jak wyglądają jaskółki?
Jaskółki to małe, zwykle kilkunastocentymetrowe ptaki, dlatego z daleka wszystkie gatunki wyglądają niemal identycznie. Różnią się jednak między sobą zarówno wielkością, jak i kolorem upierzenia.
Żyjące w Polsce dymówki mają czarny grzbiet z granatowym połyskiem. Brzegówki są z wierzchu bladobrunatne, natomiast oknówki czarne – ich upierzenie ma metaliczne refleksy. Natomiast od strony brzucha ich pióra są jasne – białe lub kremowe.
Jaskółki wyróżniają się:
- krótkim dziobem i szeroką paszczą;
- ostro zakończonymi skrzydłami,
- ogonem w kształcie litery „V”;
- nieznacznym dymorfizmem płciowym – ptaki obu płci wyglądają niemal tak samo. Niekiedy samce bywają większe od samic i mogą mieć dłuższe od nich ogony.
Czy jaskółki są pod ochroną?
Jaskółki – także te żyjące w Polsce – to populacje malejące. Są jednak uważane za gatunek najmniejszej troski. Mają status LC w Czerwonej Księdze Gatunków zagrożonych.
Zamieszkujące Polskę dymówki, brzegówki i oknówki znajdują się pod ścisłą ochroną. Nie można także niszczyć ich siedlisk – a w tym gniazd znajdujących się w budynkach gospodarczych, pod balkonami czy dachami.
Za zmniejszanie populacji polskich jaskółek jest odpowiedzialna modernizacja rolnictwa, straty ponoszone na zimowiskach w Afryce oraz rywalizacja z wróblem zwyczajnym. Natomiast liczebność brzegówki pada, gdyż reguluje się rzeki – ich urwiste brzegi i zakola.
Ciekawostki o jaskółkach
- Jaskółka oknówka przystosowała się także do trudnych warunków pogodowych. Dlatego zamieszkuje również strefy powyżej koła podbiegunowego.
- Na terenie Europy największe populacje jaskółek występują w Polsce i w Wielkiej Brytanii.
- Jaskółki nie zawsze samodzielnie wiją gniazda. Zamieszkują także takie, które specjalnie dla nich budują ludzie.
- Zdarzają się jaskółki-albinosy. Mają w całości białe upierzenie i bardzo rzadko osiągają dojrzałość – umierają jako pisklęta.
- Gody wśród jaskółek polegają na wabieniu płci przeciwnej umiejętnością lotu i powietrznych akrobacji.
