Dudek
Dudki (Upupidae) to monotypowa rodzina ptaków wędrownych z rzędu dzioborożcowych obejmująca dwa występujące współcześnie gatunki — dudka i dudka wielkiego. Żyją one na terenie Europy, Azji, Afryki i na Madagaskarze. W Polsce można spotkać dudka na obszarach nizinnych, jednak raczej nie pojawia się w centralnej części kraju. Co do zasady dudkowate preferują zadrzewione osiedla wiejskie, sady i sawanny. Zasiedlają doliny rzeczne i skraje lasów obfitujące w dojrzałe, dziuplaste drzewa. Chętnie tworzą gniazda w pobliżu łąk i pól w dziuplach, budkach lęgowych, opuszczonych budynkach i norach w pionowych urwiskach.
Dudek - najważniejsze informacje
Czy dudki odlatują na zimę?
Gatunki wchodzące w skład rodziny dudkowatych cechują się silnym terytorializmem. Podczas obserwacji ptaków zauważa się utrzymywanie kilkuset metrowych odległości pomiędzy poszczególnymi parami, jednak z zachowaniem lokalnej koncentracji.
Dudki zaliczają się do ptaków migrujących. Co do zasady odlatują pojedynczo. W Polsce pojawiają się w kwietniu, aby odbyć lęg i następnie, na przełomie września i października, opuszczają kraj i kierują się na południe.
Gniazdują w ukryciu, w dziupli lub w dziurze w ziemi. Rezygnują z wyściółki, niekiedy stosują suchą trawę lub liście. Samica składa zwykle od 2 do 5 jaj (czasem 7-9), które następnie wysiaduje przez 15-16 dni.
Pisklęta wychodzą z gniazda po 26-29 dniach. O dobrobyt młodych dbają rodzice, którzy polują nawet w odległości 1 km od gniazda. W czasie łowów chwytają ofiary na ziemi, rzadziej w locie. W ich diecie dominują duże owady, pajęczaki, niewielkie mięczaki i dżdżownice.
Jak wygląda ptak dudek?
Przedstawiciele rodziny dudkowatych to niewielkie ptaki rozmiarem przypominające drobnej postury gołębie lub kawki. Ich ciało osiąga długość od 25 do 29 cm i masę od 50 do 89 g. Rozpiętość skrzydeł dudków to ok. 42-48 cm. Ich unikatowe ubarwienie, sposób lotu i wyjątkowy głos sprawiają, że bardzo łatwo da się je rozpoznać.
Cechą odróżniającą dudkowate od innych rodzin jest charakterystyczny czub na głowie rozkładający się jak wachlarz.
Przyjmuje on kolor rdzawobrązowy, podobnie jak grzbiet, głowa i pierś. Na ogonie i skrzydłach dudków pojawia się charakterystyczne czarno-białe upierzenie. Ich brzuch jest przeważnie biało-żółty, jaśniejszy niż pozostałe części ciała. Ponadto gatunki z rodziny dudkowatych cechuje długi (ok. 5-6 cm), delikatnie wygięty w dół dziób.
Dudkowate swoją nazwę zawdzięczają specyficznym odgłosom, które wydobywają się z ich niewielkich dziobów. Monotonne i niskie „du-du-du” jest odgłosem rozpoznawczym tej rodziny. Ptaki wykazują też zdolność do wydawania dźwięków wyższych i bardziej hałaśliwych, np. w sytuacji stresu lub zagrożenia.
Czy dudki są pod ochroną?
Dudki nie są narażone na wyginięcie, jednak w Polsce objęto je ścisłą ochroną gatunkową. Największym zagrożeniem dla dudkowatych, podobnie jak dla innych ptaków, są środki chemiczne wykorzystywane w rolnictwie. Pestycydy powodują zatrucie siedliska i pokarmu, przyczyniając się do zmniejszenia liczebności poszczególnych gatunków.
Negatywnie na kondycję populacji dudków wpływają też rozwój infrastruktury drogowej, zmniejszanie powierzchni lasów i usuwanie starych, dziuplastych drzew.
Czy wiesz, że...
- Dudki dużą część życia spędzają na ziemi, poszukując wśród traw pokarmu (głównie owadów i dżdżownic).
- Lot dudków określa się jako wolny i mało majestatyczny.
- W razie zagrożenia pisklęta potrafią atakować przeciwnika płynem o odstraszającym zapachu wystrzeliwanym w kierunku intruza z gruczołu kuprowego. Zdolność ta zanika wraz z wiekiem.
- W razie ataku na otwartej przestrzeni dorosłe dudki przywierają do ziemi, stroszą czubek, rozkładają skrzydła i ogon, po czym kręcą głową na różne strony. Taka taktyka ma zmylić i odstraszyć rywala.
