Burak
Poniedziałek, 22 stycznia 2024 (12:20)
Aktualizacja Wtorek, 16 lipca 2024 (13:47)
Burak (Beta vulgaris) to roślina uprawna z rodziny szarłatowatych, znana z charakterystycznych, czerwonych korzeni. Jest popularnym warzywem, spożywanym na surowo, gotowanym, pieczonym lub jako składnik przetworów. Buraki są cenione za swoje wartości odżywcze, bogate w witaminy (A, C, K), minerały (żelazo, magnez) oraz przeciwutleniacze. Znajdują także zastosowanie w medycynie naturalnej, wspomagając krążenie i detoksykację organizmu.
Burak - najważniejsze informacje
-
Gatunek:
burak zwyczajny
-
Rodzaj:
burak
-
Rodzina:
szarłatowate
-
Rząd:
goździkowce
-
Gromada:
rośliny naczyniowe
-
Królestwo:
rośliny
Burak dziki, od którego pochodzą wszystkie inne odmiany, rośnie współcześnie na terenie Bliskiego Wschodu, na wybrzeżach między Morzem Śródziemnym a Czarnym, w Indiach oraz w pobliżu Morza Kaspijskiego. W Polsce jest to powszechna roślina uprawna.
Jak wygląda burak?
Jest to jednoroczna lub dwuletnia roślina ze spichrzowym korzeniem. Dolne liście są duże o jajowatym kształcie i falistych brzegach, łodygowe są podłużne lub lancetowate. Burak wytwarza kwiaty w drugim roku wzrostu i są one zebrane w duże wiechy. Owoce suche jednonasienne są zrośnięte po kilka w tzw. kłębek.
Korzeń buraka w zależności od odmiany może mieć kształt kulisty, płaskokulisty lub wydłużony. Różni się także wielkością oraz intensywnością koloru.
Popularne odmiany buraków
Buraka zwyczajnego dzieli się na odmianę liściową (boćwinkę) oraz korzeniową. W drugiej grupie wyróżnia się buraka ćwikłowego, cukrowego oraz pastewnego.
Pierwszy wariant jest powszechnie uprawiany ze względu na korzeń wykorzystywany powszechnie w gastronomii.
Najpopularniejsze odmiany buraka ćwikłowego to:
- Opolski – cylindryczny kształt korzenia o karmino-czerwonym miąższu, delikatny i słodki w smaku, z niewidocznymi lub słabo zaznaczonymi pierścieniami,
- Cylindra – podłużny cylindryczny korzeń o intensywnie czerwonym miąższu z dużą zawartością betaniny, nadaje się do wczesnych wysiewów,
- Renova – późna odmiana, długi cylindryczny korzeń o intensywnie czerwonym miąższu słodkim w smaku,
- Egipski – odmiana z kulistym i mocno spłaszczonym korzeniem z wyraźnie zaznaczonymi pierścieniami, intensywnie czerwony miąższ, nadaje się na wczesne uprawy,
- Czerwona Kula 2 – odmiana o wysokich walorach smakowych, młode korzenie i liście można jeść na surowo lub wykorzystać do innych celów kulinarnych.
Burak jest zagrożony chorobami wirusowymi (np. łagodną żółtaczką buraka, kędzierzawką buraka), bakteryjnymi (np. bakteryjną plamistością liści buraka, guzowatością korzeni buraka), wywoływanymi przez lęgniowce i grzyby (np. rdzą buraka, plamikiem buraka) oraz nieinfekcyjnymi (m.in. jamistością i selerowatością korzenia buraka).
Jak uprawiać buraki?
Burak potrzebuje dostępu do światła i wody. Nie ma jednak dużych wymagań glebowych. Nasiona wysiewa się w okresie od początku kwietnia do połowy czerwca, gdyż kiełkują one w temperaturze 8°C.
Uprawy są wrażliwe na brak magnezu oraz boru w glebie, dlatego trzeba je systematycznie nawozić nawozami bogatymi w te mikroelementy. Buraki wymagają zmiany stanowiska każdego roku. Nie można ich sadzić w miejscu, w którym był uprawiany szpinak.
Ciekawostki o buraku
- Pierwsze wzmianki o buraku pochodzą ze starożytnej Babilonii z dokumentów datowanych na 722 r. p.n.e.
- Burak jest bogaty w białko, sole mineralne, witaminy z grupy B oraz witaminę C. Dzięki dużej zawartości błonnika świetnie wpływa na trawienie. Jest również cennym źródłem żelaza.
- Polska jest największym producentem buraków ćwikłowych w całej Unii Europejskiej.
- Sok z buraka zawiera azotany pomagające w rozszerzaniu naczyń krwionośnych, co skutecznie obniża ciśnienie tętnicze.
- Betanina zawarta w miąższu korzenia buraka to silny antyoksydant zwalczający wolne rodniki. Warzywo to ma więc działanie antynowotworowe.