Bratek
Bratek (Viola × wittrockiana Gams) to roślina z rodziny berberysowatych. To roślina popularna ze względu na swoje kolorowe kwiaty, które występują w różnych odcieniach fioletu, żółci i bieli. Jest często uprawiany jako ozdobna roślina ogrodowa.
Bratek - najważniejsze informacje
Bratek (a dokładniej fiołek ogrodowy) jest dziś uprawiany jako roślina ozdobna. To „mieszaniec”, czyli gatunek, który powstał na skutek skrzyżowania 3 fiołków – ałtajskiego, żółtego i trójbarwnego. Nie ma dużych wymagań glebowych, jednak najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych i półcienistych.
Bratki występują też w środowisku naturalnym. Rosną dziko od kwietnia do października i można wtedy podziwiać je na polach, łąkach i nieużytkach, które są dobrze nasłonecznione.
Jak wyglądają bratki?
Bratki to niewielkie rośliny dorastające do 25 cm wysokości. Ich łodygi mogą być wzniesione lub pokładające się. Mają czterograniasty kształt i są mięsiste.
U bratków występują dwa rodzaje liści. Te znajdujące się na górze mają lancetowaty kształt, natomiast te na dole są jajowatosercowate. Kwiaty tych roślin są duże i mogą mieć do nawet 12 cm średnicy. Występują w różnych odcieniach i bywają dwubarwne.
W nasionach bratków znajdują się elajosomy. Są to substancje zawierające m.in. tłuszcze, które wabią mrówki. Owady chcąc przenieść nasiona do mrowiska, po drodze gubią część z nich. W ten sposób bratki są dziko rozsiewane.
Popularne odmiany bratków
- Bratki kaskadowe to odmiana rośliny wyróżniająca się długimi, zwisającymi 1-metrowymi pędami. Szybko rosną, są mało wymagające w uprawie, a ich zaletą jest dłuższy okres kwitnienia – ich kwiaty można podziwiać nie tylko wiosną, ale też latem.
- Bratki hiemalis są odporne na mrozy i kwitną wczesną wiosną. Najlepiej rosną w zdrenowanej i żyznej glebie.
- Bratki Colossus i Giant są często wybierane do ogrodów i na balkony, gdyż ich kwiaty mogą mieć nawet do 13 cm średnicy. Rośliny te są wysokie na 25 cm.
- Bratki orchideiflora mają duże kwiaty w pastelowych kolorach.
- Bratki Frizzle Sizzle mają intensywne kolory i mocno fryzowane brzegi.
- Bratki miniaturowe Magic rodzą małe, drobne kwiaty o średnicy od 2 do 3 cm. Są mrozoodporne i przetrwają mrozy, gdy temperatura spadnie nawet do -20 °C. Kwitną całą wiosnę i rozsiewają się, by wyrosnąć w kolejnym sezonie.
Bratki rosnące w ogrodzie bywają spożywane przez zwierzęta dzikie (np. sarny) i domowe koty. Oprócz tego może zaatakować je mączlik szklarniowy. Inwazja tych owadów może przyczynić się do obumarcia roślin, gdyż szkodniki wysysają soki z ich liści. Mączlik szklarniowy najczęściej żeruje na spodniej stronie blaszki liściowej.
Za zły stan bratków mogą odpowiadać też:
- gnicie korzeni – to choroba wywołana przez grzyb z rodziny z rodzaju Fusarium, który hamuje wzrost korzeni roślin i odpowiada za ich obumieranie;
- mączniak rzekomy – liście porażone tą chorobą mają duże, żółte plamy na górnej powierzchni oraz biały nalot na spodniej powierzchni blaszki. Z czasem brązowieją i opadają;
- szara pleśń – jest spowodowana przez grzyb Botrytis cinerea. Na liściach i łodydze zainfekowanej rośliny pojawia się pylący, biały nalot. Szara pleśń prowadzi do gnicia bratków.
Jak uprawiać i pielęgnować bratki?
Bratki dobrze rosną w słonecznych i lekko zacienionych miejscach. Najlepiej będą czuć się w glebie o odczynie lekko kwaśnym, żyznej i przepuszczalnej.
- Podlewanie – uprawiając bratki, należy zadbać, aby ziemia, w której rosną, była przez cały czas wilgotna. Źle znoszą nawet chwilowe przesuszenie. Najlepiej podlewać je rano i wieczorem – nigdy w dzień. Należy zwracać uwagę, aby nie moczyć ich liści i kwiatów, gdyż rośliny te są podatne na choroby grzybowe.
- Nawożenie – bratki nie wymagają nawożenia. Chcąc, aby dłużej kwitły, można stosować w ich uprawie nawóz do roślin długo kwitnących.
- Przycinanie – należy zawsze usuwać przekwitłe kwiaty tej rośliny. Stymuluje to rozwój nowych pąków kwiatowych.
Czy bratki są jadalne? Ciekawostki
- Polska nazwa tej rośliny jest związana ze słowiańską legendą. Według niej w noc świętojańską pewna siostra miała uwieść własnego brata. Następnego dnia chłopaka tak dręczyły wyrzuty sumienia, że postanowił zabić dziewczynę. Przed śmiercią poprosiła ona, aby posadził na jej grobie małe, kolorowe kwiatki – nazwano je bratkami.
- Bratki tak naprawdę stworzył człowiek – i to dopiero w XIX wieku. Powstały one poprzez „zmiksowanie” trzech gatunków fiołków na specjalne życzenie brytyjskich arystokratów.
- Bratki z upraw ekologicznych są dodawane do jedzenia. Wykorzystuje się je np. do ozdoby deserów.
- Herbata z bratka jest stosowana przez tych, którzy mają problemy skórne, chcą oczyścić organizm i przyspieszyć spalanie tłuszczów.
