Aloes
Aloes (Aloe) to rodzaj sukulentów z rodziny złotogłowowatych, obejmujący około 500 gatunków. Najbardziej znany jest aloes zwyczajny (Aloe vera), ceniony za swoje właściwości lecznicze i kosmetyczne. Rośliny te mają mięsiste liście, często z kolcami na brzegach, wypełnione żelowym miąższem.
Aloes - najważniejsze informacje
Zasięg geograficzny aloesu obejmuje obszar Karaibów, Meksyku, Madagaskaru, Półwyspu Arabskiego i krajów śródziemnomorskich.
Aloes występuje licznie w krajach afrykańskich, m.in. w Angoli, RPA, Namibii, Zimbabwe, Jemenie i Etiopii. Rośliny z tego rodzaju są przystosowane fizjologicznie i anatomicznie do funkcjonowania w suchym środowisku. Występują naturalnie na stepach, pustyniach, półpustyniach, piaskach i wydmach.
W Polsce i wielu innych krajach aloes uprawia się w doniczkach.
Jak wygląda aloes?
Do rodzaju aloes zaliczają się jednoliścienne rośliny należące do grupy sukulentów liściowych. Aby przystosować się do funkcjonowania w środowisku o niskiej dostępności wody, wykształciły tzw. miękisz wodny (tkankę wodną) znajdujący się w liściach.
W obrębie rodzaju występują zarówno formy drzewiaste i krzewiaste, jak i byliny czy liany.
- Pokrój: aloes cechują rozgałęzione lub nierozgałęzione pędy zakończone liśćmi.
- Liście: mięsiste, często łamliwe, zawierają sok mleczny o barwie żółtawej lub brązowawej. Mają woskowaty nalot. Ich brzegi są kolczaste. Wykazują zdolność do zatrzymania dużej ilości wody i zmniejszania tempa jej uwalniania.
- Kwiaty: długa okrywa kwiatowa zebrana w grono, w kolorze czerwonym, pomarańczowym lub żółtym, rzadziej dwubarwna, obfita w nektar. Kwiaty są zapylane przez ptaki. Cechuje sie powtarzające się kwitnienie.
- Owoc: ma formę torebki zawierającej czarne nasiona.
Jakie są popularne odmiany aloesów?
Do rodzaju aloes należy ok. 550 gatunków roślin. Do najpopularniejszych należą:
- aloes zwyczajny (Aloe vera) - to bylina występująca naturalnie w Afryce i Azji Mniejszej. W pozostałych częściach globu jest równie uprawiana w celach dekoracyjnych, leczniczych i kosmetycznych;
- aloes drzewiasty (Aloe arborescens Mill.) - rośnie dziko w południowe Afryce, gdzie osiąga wysokość do ok. 3 m. W Polsce gatunek ten uprawia się jako roślinę ozdobną lub leczniczą;
- aloes ościsty (Aristaloe aristata) - to gatunek byliny pochodzący z południowej Afryki wyróżniający się włosowatymi kolcami na końcach liści. Uprawiany na całym świecie, także w Polsce, jako doniczkowa roślina dekoracyjna;
- aloes uzbrojony (Aloe ferox Mill.) - w naturze można go spotkać na kamienistych i piaszczystych obszarach Półwyspu Arabskiego oraz Afryki. Dorasta nawet do 5 m wysokości. W Polsce jest uprawiany w szklarniach i w domach.
Czy aloesy są pod ochroną?
Wszystkie gatunki aloesu (z wyłączeniem aloesu zwyczajnego) są objęte ochroną tzw. konwencji waszyngtońskiej, czyli Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (ang. Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora — CITES).
Ciekawostki o aloesie
- Korzystne właściwości aloesu wykorzystywano ok. 2 lat temu m.in. Starożytni Egipcjanie określali roślinę jako “khet-awa” i traktowali jako symbol życia po śmierci. Używali jej do balsamowania ciał zmarłych oraz składali w ofierze w czasie ceremonii pogrzebowych.
- W Afryce Południowej Aloe variegata sadzono na grobach zmarłych w celu zapewnienia im życia wiecznego.
- Aloes wykorzystywano w tradycyjnej medycynie jako naturalny środek leczniczy na oparzenia i rany. Preparaty na bazie tej egzotycznej rośliny podawano również przy chorobach płuc.
- Obecnie w kosmetologii i dermatologii używa się dwóch gatunków aloesu — aloesu zwyczajnego i aloesu drzewiastego. Surowiec pozyskany z tych roślin pomaga nawilżać skórę, wpływa korzystnie na mikrokrążenie i odżywia skórę.
- Miąższ aloesowy, tzw. żel, stanowi cenne źródło minerałów, witamin, aminokwasów, enzymów i polisacharydów. Zawiera też substancje o właściwościach przeciwzapalnych (beta-sitosterol, kampesterol), przeciwbakteryjnych (lupeol, fenole, związki siarkowe) i przeciwbólowych (lupeol, mleczan magnezowy).
- Do rodzaju aloes zalicza się drzewo kołczanowe określane również jako kokerboom. To wiecznie zielone drzewo osiąga nawet do 9 m wysokości. Występuje naturalnie w południowej części Afryki. Jego pień jest wykorzystywany przez buszmenów do przechowywania wody, mięsa i warzyw.
- Preparaty z aloesem nie są zalecane kobietom w ciąży.
