Tajemnica wielkich kraterów na Syberii wyjaśniona. To nie jest dobra wiadomość

W ostatnich latach tajemnicze kratery pojawiają się coraz częściej w północno-zachodniej Syberii. Jednym z najnowszych jest C17. Ma ponad 20 m średnicy, ale wcale nie jest największy. Siedem lat temu wskutek gwałtownej eksplozji pojawiła się dziura mierząca ponad 40 m.

W internecie natychmiast zaczęły się mnożyć teorie, że to efekt uderzenia asteroidy albo lądowania kosmitów, czego oczywiście nikt nie obserwował na żywo, bo działo się w miejscach wyjątkowo odludnych. Szybko okazało się jednak, że wybucha gaz, dotąd uwięziony pod powierzchnią wiecznej zmarzliny. Badaczy dziwiło jednak to, że kratery pojawiają się coraz częściej - od 2014 r. znaleźli ponad 20 nowych, wielkich rozpadlin.

Od początku podejrzewano, że może być to skutek zmian klimatycznych, w rejonach koła podbiegunowego odczuwalnych znacznie mocniej, niż w innych regionach Ziemi. Pojawiały się jednak również przypuszczenia, że może to być efekt nadmiernego wydobycia paliw kopalnych w regionie.

Autorzy badania opublikowanego w magazynie "GeoSciences" dokładnie przebadali więc C17. Naukowcy z Instytutu Nauki i Technologii w Moskwie opisali proces powstania krateru. Wnioski są bardzo niepokojące.

Podziemne wnęki, w których pod powierzchnią wiecznej zmarzliny gromadzi się metan, przypominają butelkę z napojem gazowanym. Rosnące temperatury sprawiają, że dochodzi do szybszej cyrkulacji gazu i płynów we wnętrzu takiej wnęki. To tak, jak gdyby ktoś potrząsnął tą butelką. Aż w pewnym momencie rozmarzająca wieczna zmarzlina, dotąd pełniąca rolę korka, tę rolę pełnić przestaje. Dochodzi do eksplozji. Powstają deszcze odłamków i głęboki krater.

Dołącz do ZIELONA INTERIA także na Facebooku

Badanie potwierdza, że kratery są wynikiem ocieplenia klimatu. Jest też dobra wiadomość. Wybuchowe kratery powstają w określonych warunkach geologicznych, co sprawia, że ich pojawienie się w innych regionach niż Jamał, jest mało prawdopodobne.

"Kratery powstają w pewnej kombinacji warunków kriologicznych i geologicznych, w nasyconej gazem wiecznej zmarzlinie, którą otacza gruby, masywny lód gruntowy i kriopegi (zimne solanki - red.); w obecności wielkich pól gazowych i związanych z nimi wznoszących się płynów gazowo-wodnych. Takie warunki istnieją obecnie na niektórych obszarach północnej Syberii Zachodniej, ale ta kombinacja czynników nie zawsze występuje w innych częściach Arktyki. Dlatego wybuchowe uwalnianie gazu nie jest wszechobecnym zjawiskiem w wiecznej zmarzlinie Eurazji i Ameryki Północnej" - podsumowują autorzy badania.

Z danych amerykańskiej Narodowej Agencji Oceanów i Atmosfery wynika, że w 2020 r. poziom metanu był najwyższy w historii pomiarów i osiągnął rekordowe 1892,3 części na miliard. Dodatkowo w ubiegłym roku rósł o 50 proc. szybciej niż w 2019 r., głównie za sprawą źle zarządzanych szybów naftowych i gazowych na terenie Rosji.

Metan ma 80 razy większy potencjał do podwyższania globalnej średniej temperatury, ale krótszą żywotność. Utrzymuje się w atmosferze przez dekadę, po czym rozpada się na CO2.