Niektóre rośliny przejmują władzę nad światem. To poniekąd zasługa Kolumba
Rozprzestrzeniają się na całym świecie szybciej niż do tej pory, głównie za sprawą działalności człowieka. Nowe badania pokazują, że cechy, które sprawiają, iż rośliny dobrze radzą sobie na rodzimym terenie, przyczyniają się również do ich sukcesywnego wzrostu poza nim. Pod lupę wzięto 4 tys. europejskich gatunków.
W skrócie
- Rośliny obce coraz szybciej rozprzestrzeniają się na świecie za sprawą działalności człowieka, a szczególnie dynamicznie od lat 50. XX wieku.
- Badania ujawniają, że te same cechy, które pomagają roślinom odnosić sukces w rodzimych środowiskach, ułatwiają im ekspansję na obcych terenach.
- Europa odgrywa kluczową rolę jako eksporter neofitów, a badacze opisali presję selekcyjną i współczesne przyczyny tego zjawiska.
- Więcej podobnych informacji znajdziesz na stronie głównej serwisu
Rozprzestrzenianie się gatunków poza ich rodzime siedliska ma antropogeniczne źródła. To ludzie powodują radykalne zmiany w środowiskach i to na skalę globalną. Nowe badania opublikowane na łamach Nature wskazują, że spośród roślin naczyniowych ponad 16 tys. gatunków na stałe zadomowiło się w innych krajach jako gatunki obce. Większość tych przeniesień miała miejsce mniej więcej od lat 50. XX wieku i dotyczyła głównie regionów znacznie przekształconych przez ludzi. Wiele gatunków zwleczono w celach ozdobnych, wiele rozprzestrzeniło się w wyniku tego procesu na dziko, np. róża czerwonawa, tulipan dziki, bieluń dziędzierzawa, czy rozchodnik biały są obecnie kenofitami zadomowionymi w Polsce.
Wyprawa Kolumba dała początek migracji gatunków. Na skalę niespotykaną
Neofity to gatunki roślin, które nie należą do rodzimej flory danego obszaru, a zostały przywleczone i zadomowiły się na nim w XV w. Za graniczną datę przyjmuje się wyprawę Krzysztofa Kolumba do Ameryki (1492 r.), co zapoczątkowało migrację gatunków na niespotykaną dawniej skalę. Gatunki zadomowione wcześniej określane są nazwą archeofitów.
Rośliny obce mogą mieć znaczący wpływ na ekosystemy, w których wcześniej nie występowały.
Jest to szczególnie widoczne w przypadku roślin inwazyjnych, które szybko rozprzestrzeniają się w nowych regionach i wypierają rodzimą florę. Badacze przyjrzeli się, co sprawia, że akurat dane rośliny odnoszą tak "duże sukcesy" na terenach obcych.
Zespół badawczy pod kierownictwem Uniwersytetu w Konstancji znalazł jednoznaczne dowody. W badaniu porównano prawie 4 tys. gatunków roślin z 10 krajów Europy. Sprawdzono, gdzie rozprzestrzeniły się na świecie.
Presja selekcyjna
To właśnie Europa jest jednym z głównych "eksporterów" neofitów - ustalili eksperci.
"Nasze wyniki pokazują, że wiele europejskich gatunków roślin, które z powodzeniem odnajdują się w obcych ekosystemach, to gatunki, które szybko się rozprzestrzeniły również w swoich europejskich regionach macierzystych" - wyjaśnia biolog z Konstancji, Mark van Kleunen. "Z drugiej strony, roślinom, których zasięg naturalny maleje, rzadko kiedy udaje się zasiedlić obce obszary" - dodaje.
Wyniki badania wskazują, że te to te same cechy odpowiadają za to, że rośliny odnoszą sukcesy zarówno w swoich ojczyznach, jak i poza nimi. Naukowcy zidentyfikowali wspólne cechy tych gatunków oparte na podobnych mechanizmach biologicznych, głównie to preferencje dot. siedlisk bogatych w składniki odżywcze i zdolność do konkurowania o dostęp do tych zasobów.
Presja selekcyjna, która sprawiła, że niektóre gatunki stały się powszechne w swoich rodzimych regionach, również zaadaptowała je do odniesienia sukcesu jako gatunki inwazyjne. Może to również oznaczać, że takie pospolite gatunki były najczęściej transportowane i wprowadzane gdzie indziej.
