Najbardziej śmiercionośny grzyb świata rośnie w Polsce. Jak się rozmnaża?
Magdalena Mateja-Furmanik
Najbardziej trujący grzyb na świecie, muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides) kuzyn muchomora czerwonego (Amanita muscaria) występuje zarówno w Europie jak i Stanach Zjednoczonych. Naukowcy odkryli, że zmienił sposób rozmnażania się, dzięki czemu zdołał zwiększyć obszar występowania.
Zgodnie ze statystykami aż 90 proc. śmiertelnych zatruć na całym świecie jest spowodowane spożyciem muchomora sromotnikowego. W Polsce szczególnie niebezpieczeństwo wiąże się z tym, że łatwo pomylić go z pyszną i bardzo podobną kanią.
Rozmnażanie się muchomora sromotnikowego
Tak jak w przypadku niektórych roślin, grzyby również mają określoną płeć. Tak jak u ludzi, zależy to od rodzaju narządów rozrodczych. Okazuje się jednak, że muchomor sromotnikowy jest samowystarczalny i może wytwarzać zarodniki przy użyciu chromosomów pojedynczego osobnika. Jednocześnie może rozmnażać się również z udziałem partnera.
Odkrycia dokonał zespół naukowców z University of Wisconsin-Madison. Przeanalizowali oni genomy 86 grzybów zebranych w Kalifornii od 1993 r. i części Europy od 1978 r.
Ku zdziwieniu naukowców okazało się, że okazy zebrane w 2014 roku z dwóch różnych miejsc zawierały dokładnie ten sam materiał genetyczny. Kolejny okaz został zebrany raz w 2004 r., a następnie ponownie dziesięć lat później. Można w takim razie mówić o klonach danego osobnika.
Różnorodne strategie reprodukcyjne inwazyjnych muchomorów sromotnikowych prawdopodobnie ułatwiają jego szybkie rozprzestrzenianie się, ujawniając głębokie podobieństwo między inwazjami roślin, zwierząt i grzybów.
Naukowcy już wcześniej wiedzieli, że wiele grzybów rozmnaża się jednocześnie dzięki zarodnikom płciowym jak i bezpłciowym, ale nie wiedziano, że do ich grona należy muchomor sromotnikowy.
Obie strategie reprodukcyjne mają swoje plusy i minusy. Rozmnażanie płciowe wprowadza większą zmienność genetyczną, co ułatwia przystosowanie się do ciągle zmieniającego się świata. Z kolei rozmnażanie bezpłciowe daje o wiele większą niezależność osobnikowi i zwiększa szybkość reprodukcji.
Rozprzestrzenianie się muchomora sromotnikowego
Śmiercionośny muchomor pochodzi z północnej Europy, ale w ostatnich dziesięcioleciach odniósł niesamowity sukces w inwazji na nowe siedliska w innych częściach Europy, a także w Ameryce Północnej i Australii. Naukowcy podejrzewają, że pomogło w tym rozmnażanie bezpłciowe.
Badania pokazują, że muchomor sromotnikowy może reprodukować się sam, bez żadnego partnera przez wiele lat, dopóki go nie znajdzie.
Zatrucie muchomorem sromotnikowym
Zjedzenie jedynie połowy kapelusza muchomora sromotnikowego wystarczy, aby zabić człowieka. Jeśli pomoc medyczna nie zostanie udzielona bezzwłocznie, już po sześciu godzinach dochodzi do niewydolności wątroby i śmierci.
W Polsce szczególną uwagę należy zachować w okresie letnim i wczesno-jesiennym, ponieważ wtedy jest ich najwięcej. Warto pamiętać, że jeśli nie jesteśmy pewni jakiegoś grzyba, lepiej go nie zbierać.
Źródło: Science Alert
