Czy żaba może być dobrym ojcem?

​W królestwie zwierząt opieka nad młodymi zwykle kojarzona jest z matkami. Okazuje się, że nie brak także wyjątkowo troskliwych, samotnych ojców.

Ropuchorzekotka żywiczna
Ropuchorzekotka żywiczna123RF/PICSEL
partner merytoryczny
banner programu czyste powietrze

Mało kto kojarzy płazy z opiekuńczością. I w sumie słusznie, bo różne przejawy opieki rodzicielskiej występują u zaledwie 5 proc. opisanych gatunków, czyli u ponad 400. W tej grupie dominuje jednak model samotnego rodzica, a wspólna opieka samca i samicy to prawdziwa rzadkość. Jednocześnie u ponad dwóch trzecich płazów bezogonowych to właśnie ojcowie są opiekunami.

Najczęściej opieka przejawia się transportem jaj lub kijanek, w tym dbaniem o warunki właściwej inkubacji. Popularny przykład opieki obserwować można u bajecznie kolorowych drzewołazów Dendrobatidae, niewielkich płazów popularnych w terrarystce, ogrodach zoologicznych czy filmach przyrodniczych, u których transport i opieka nad kijankami jest bardzo częstym zachowaniem.

Samiec pętówki babienicy z jajami.
Samiec pętówki babienicy z jajami.Wikimedia

U poszczególnych gatunków wygląd to już różnie, a opiekę sprawują zarówno samce, jak i samice. Ojcowie często pozostają w pobliżu miejsc, gdzie rozwijają się kijanki aż do ich metamorfozy.

Tego typu behawior to nie tylko egzotyczne tropiki, równie ciekawe zachowania obserwować można u występującej na południowym wschodzie Europy pętówki babienicy Alytes obstetricnas. U tego gatunku samiec po zapłodnieniu jaj składanych w sznurach, oplata je sobie wokół tylnych nóg, a następnie nosi je na lądzie, aż do momentu wylęgu kijanek co trwa około 30 dni.

Gardłoród Darwina
Gardłoród DarwinaWikimedia

Samiec żaby darwina Rhinoderma darwinii krytycznie zagrożonego gatunku z Chile po około 20 dniach inkubacji jaj na lądzie "połyka" rozwinięte larwy, które trafiają do wyjątkowo silnie rozwiniętego worka głosowego. W tym okresie kijanki żywią się  wydzieliną produkowaną przez skórę (jest to niezwykły w świecie zwierząt przykład patrotrofii). Rozwój w tym swoistym inkubatorze trwa około sześciu tygodni, to jest aż do metamorfozy, gdy młode żaby wielkości centymetra opuszczają ciało ojca.

Buczek południowoafrykański
Buczek południowoafrykańskiWikimedia

Kolejnym niezwykłym przykładem, jest ochrona nad larwami i młodymi obserwowana u afrykańskiej żaby byk Pyxicephalus adspersus. Samce pilnują kijanek rozwijających się w niewielkich zagłębieniach, tzw. sadzawkach, chroniąc je przed drapieżnikami i przed wysychaniem. Gdy wody zaczyny brakować, opiekun potrafi wykopać odpowiedni kanał, tak by uzupełnić jej brak, lub by udrożnić kanał, którym kijanki przedostaną się do nowego bezpiecznego miejsca.

Opieka rodzicielska u płazów bezogonowych występuje głównie u gatunków rozmnażających się na lądzie, gdzie panują zmienne warunki i istnieje duże ryzyko nieprzetrwania rozwijających się bez opieki młodych osobników. W takim środowisku rodzice, w tym bardzo często sami ojcowie, inwestują duże siły i podejmują się odchowu niewielkiej liczby potomstwa, ale dzięki ich wysiłkowi śmiertelność jest niewielka, a strategia ta pozwala trwać im od setek pokoleń.

Źródło: "Troskliwi ojcowie także w świecie płazów" , Mikołaj Kaczmarski, Katedra zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

"Wydarzenia": Polsce grozi susza. Ponad 100 gmin apeluje o oszczędzanie wodyPolsat News
INTERIA.PL
Masz sugestie, uwagi albo widzisz błąd na stronie?
Dołącz do nas