Agresywnie rośnie w polskich ogródkach. Niewiele osób wie, że jest zakazany

Wielu ogrodników i działkowców może być nawet zdumionych na widok rdestowca. Ta roślina rośnie niczym bambus. Każdego dnia przyrasta o kila centymetrów, a może osiągnąć nawet 3 metry wysokości. Do bambusów upodabniają go także stwardniałe i puste w środku łodygi.

Ta niesamowita i bardzo agresywna roślina łatwo zarasta ogrody i działki, a jest to nie tylko niebezpieczne, ale i regulowane prawnie.

Rdestowiec ostrokończysty jest bowiem uznawany za jedną ze 100 najbardziej inwazyjnych gatunków na świecie, a niebezpiecznym czyni go tempo wzrostu. Do tego stopnia, że walka z jego ekspansją często wygląda jak walka z wiatrakami. Jednego dnia usuwa się rośliny, po kilku wyrastają nowe.

Chwila nieobecności i oto mamy w ogrodzie wysokie, twardniejące i brązowiejące łodygi, które zostawione same potrafią stworzyć całe gaje. Wypierają one konkurencję, zabierają dostęp do słońca, gleby i wody, bowiem system korzeniowy tych roślin potrafi być mocno rozbudowany. Rozłogi zaś pozwalają rdestowcowi rozmnażać się wegetatywnie.

To bardzo istotne, bowiem w takich warunkach, jakie napotykają ona chociażby w Polsce, nie wytwarzają nasion. Wynika to stąd, że u nas rosną osobniki wytwarzające głównie kwiaty żeńskie. W naturze nasiona są roznoszone przez wodę, co jest spotykane raczej u roślin związanych ze zbiornikami wodnymi czy bagnami.

Jakby tego było mało, pędy rdestowca mają dużą siłę i potrafią przebić nawet beton. Co za tym idzie, są w stanie uszkodzić bruk, asfalt, schody, tarasy, ściany budynków. To ich przystosowanie do tego, że w naturze rosną na nieużytkach i terenach ruderalnych. Muszą tam sobie jakoś radzić.

Ta roślina należy do goździkowców. Jej krewnymi są nie tylko nasze rdesty, ale również chociażby szczaw, rabarbar czy gryka. Oryginalne rdestowce rosły niegdyś na Dalekim Wschodzie, ale w czasie kontroli mocarstw zachodnich nad Chinami w XIX w. zostały uznane za bardzo atrakcyjne z uwagi na wygląd i tempo wzrostu.

Podobne do bambusów łodygi robiły wrażenie na Europejczykach, a dorosłe rdestowce wytwarzały bardzo delikatne, białe albo kremowe kwiaty układające się w wiechy. Rzeczywiście, są piękne, pojawiają się nawet jesienią (co miało uatrakcyjnić ogrody o tej porze roku) i uważano, że mogą dostarczyć pokarmu dla pszczół i dobrego miodu. Tym samym w 1825 r. rdestowce trafiły z Chin do ogrodów Wielkiej Brytanii, gdzie sadzono je na potęgę. Tak się zaczęło.

Dzisiaj w Polsce spotykamy trzy gatunki inwazyjnych rdestowców. To rdestowiec ostrokończysty, zwany także japońskim, a także rdestowiec sachaliński znany z wysp Sachalin, Kurylów, Hokkaido i Honsiu. Trzecim jest rdestowiec pośredni, zwany też czeskim, którego nazwa mogłaby sugerować iż pochodzi z Czech. Tylko w pewnym sensie, bo to hybryda - mieszaniec rdestowca japońskiego z rdestowcem olbrzymim powstała w Japonii, ale opisana w Czechach. Te gatunki roślin zresztą dość często tworzą mieszańce.

Rdestowiec sachaliński trafił w 1864 r. do ogrodów i parków carskiej Rosji, a stamtąd przetransportowano go do Wielkiej Brytanii i innych krajów, także Polski. Dzisiaj jego zasięg jest trudny do oszacowania. Pod koniec XIX w. był już na terenie naszego kraju. Rdestowca ostrokończystego zanotowano w 1882 r. w Wielkopolsce (Gniezno), a także pod Wrocławiem i na wybrzeżu Bałtyku.

Nie jest to może roślina, która wywołuje jakąś koszmarną plagę, ale może zarosnąć tereny, z których nikt jej nie usunie. Wielka Brytania na przykład ma spory problem z rdestowcami i nawet rządowe projekty walki z jego gatunkami.

A nie jest to łatwe, bo zdolności regeneracyjne rdestowca są ogromne. Jak czytamy na stronie GDOŚ:

W granicach wtórnego zasięgu rdestowiec ostrokończysty rozmnaża się przede wszystkim wegetatywnie, poprzez rozrost i regenerację kłączy oraz pędów. Nowa roślina może rozwinąć się z 1-centymetrowego fragmentu kłącza o wadze nie przekraczającej 0,7 g, podobnie jak z niewielkiego odcinka pędu zawierającego pojedynczy węzeł, umieszczonego w glebie lub w wodzie. Kłącza rdestowca ostrokończystego, podobnie jak i pozostałych rdestowców, charakteryzują się szybkim wzrostem, rozrastając się na odległość 5-7 m do nawet 20 m od rośliny macierzystej.

---

Można go połamać, uszkodzić, a on i tak się odtworzy. Do legendy przeszła walka Brytyjczyków z rdestowcami porastającymi tereny igrzysk olimpijskich w Londynie w 2012 r. Kosztowała kilkadziesiąt milionów funtów.

Tych szybko rosnących roślin można się obawiać, co więcej - ustawa o ochronie przyrody zabrania wprowadzania ich do środowiska, sadzenia, uprawy. Teoretycznie posiadanie tej rośliny wymaga zgody Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Można jednak z tej agresywnej rośliny może być pewien pożytek. Azjatyckie rdestowce mają tendencję do gromadzenia w swych tkankach metali ciężkich i dzięki temu można się nimi posłużyć do odzyskiwania skażonych metalami terenów. Tylko jednak pod kontrolą, tak aby potem łatwo było zebrać takie rośliny wraz z zakumulowanymi szkodliwymi pierwiastkami i spalić.