Morze Kaspijskie wysycha. Tak źle nie było od lat

W 2021 r. poziom wody w Morzu Kaspijskim obniżył się o 20 centymetrów, w 2022 roku o kolejne 27 centymetrów. W 2023 r. poziom Morza Kaspijskiego w dalszym ciągu się obniżał, o 26 centymetrów w porównaniu z poziomem w 2022 roku, jak poinformował portal turkmen.news powołujący się na dany Komitetu Koordynacyjnego ds. Hydrometeorologii Morza Kaspijskiego.

Zdjęcia satelitarne wykonane przez m.in. satelitę Europejskiej Agencji Kosmicznej Sentinel 2, wchodzącego w skład konstelacji satelitów obserwacji Ziemi w ramach programu Copernicus pokazują cofanie się Morza Kaspijskiego.

Na południowym krańcu półwyspu Ufra w północnej części Zatoki Turkmenbaszy (dawniej Zatoki Krasnowodzkiej) linia brzegowa przesunęła się o ponad kilometr od sierpnia 2021 r. do marca 2024 r. Na północnym wschodnie tej samej zatoki widać, że od października 2021 r. do marca 2024 r. linia brzegowa przesunęła się o 3-4 kilometry.

Taka sytuacja może odbyć się negatywnie nie tylko na przyrodzie, ale także gospodarce. Przykładem może być kurort Avaza, w którym infrastruktura zbudowana zaledwie 10-15 lat temu jest bezużyteczna, ponieważ morze oddaliło się od pomostów o kilkadziesiąt metrów.

Uważa się, że przyczyną tak gwałtownych zmian poziomu wody w zbiorniku jest niski przepływ Wołgi, która odpowiada za dostawę 85 proc. wody do Morza Kaspijskiego. Przez 9 miesięcy 2023 roku wielkość przepływu Wołgi wyniosła zaledwie 172 kilometry sześcienne, co kształtuje się niemal na poziomie roku niżowego 2022 (173 kilometry sześcienne). Trzeba jednak zaznaczyć, ze ogólny cykl spłycania trwa od końca XX wieku i on już nie jest przepływu od spływu Wołgi. Obecnie poziom Morza Kaspijskiego jest bliski minimalnego poziomu w całej historii obserwacji.

Morze Kaspijskie to tak naprawdę duże bezodpływowe słone jezioro reliktowe znajdujące się na obszarze Europy i Azji. Z powierzchnią ok. 370 tys. km kw. jest największym jeziorem świata. Wraz z Morzem Śródziemnym i Morzem Czarnym jest pozostałością dawnego Oceanu Tetydy.

Dlaczego Morze Kaspijskie nie jest tak a prawdę morzem? Ponieważ do zbiornika rzeki wpływają, ale nie ma bezpośredniego połączenia z wszechoceanem (nazwa określająca całość wód oceanicznych i morskich) tak jak np. Morze Bałtyckie przez Skagerrak i Kattegat oraz Cieśniny Duńskie, czy Morze Śródziemne, przez Cieśninę Gibraltarską. A co z Morzem Czarnym? Ono z kolei przez Cieśninę Bosfor, Morze Marmara i Cieśninę Dardanele łączy się z Morzem Śródziemnym, a więc ma połączenie z wodami oceanicznymi.

Jego zasolenie wynosi 10-12 promili (Bałtyku średnio 7 promili), co klasyfikuje go jeszcze jako jezioro słonawe. Jego powierzchnia znajduje się około 27 m (89 stóp) poniżej poziomu morza. Oprócz Turkmenistanu dostęp do niego mają także Iran, Azerbejdżan, Kazachstan, Rosja.