Pszczoły
Pszczoły (Anthophila) są owadami kluczowymi dla ekosystemów ze względu na zapylanie roślin. Są też producentami miodu. Pszczoły żyją w społecznościach, które składają się z królowej, robotnic i trutni. Każda z tych grup pełni określoną rolę w ulu.
Pszczoły - najważniejsze informacje
Pszczoły — występowanie i środowisko
Na świecie żyje ok. 20 tysięcy gatunków pszczół. Najwięcej jest ich w ciepłej, umiarkowanej strefie klimatycznej na suchych terenach.
Te owady pełnią bardzo istotną funkcję w zapylaniu roślin owocujących. To sprawia, że występują tylko tam, gdzie mogą znaleźć pożywienie.
Dzikie pszczoły, np. samotnice, mogą gniazdować nie tylko w ziemi, ale także w opuszczonych muszlach czy w łodygach roślin. Lubią wilgotne miejsca, dlatego też często można je spotkać na brzegów oczek wodnych czy pod korzeniami tataraku.
Pszczoły — tryb życia i zachowanie
Większość gatunków pszczół to samotnice. Każda samica zakłada jedno lub kilka gniazd, a następnie samodzielnie opiekuje się potomstwem. Te okazy nie atakują, gdy ktoś lub coś zbliży się do gniazda. Dzięki temu nie trzeba się obawiać użądlenia.
Istnieją jednak także gatunki pszczół, które mają dość rozbudowaną strukturę socjalną. Dobrym przykładem jest pszczoła miodna.
W ich gniazdach to jedna pszczoła, tzw. królowa, składa jaja. Wydziela też feromony. Za ich pomocą zachęca robotnice do opiekowania się nią i larwami.
Królowa w grupie może przeżyć wiele lat, ponieważ jest w stanie przezimować w ulu. Aby to było możliwe, pszczoły robotnice jesienią pozbywają się trutni, których utrzymanie wymaga wielu nakładów pożywienia. Dodatkowo gromadzą zapasy jedzenia. Wstrzymana jest także produkcja jaj i larw. Następnie wszystkie pszczoły gromadzą się w kłębie, gdzie nawzajem się ogrzewają. W rezultacie wewnątrz ula panuje ok. 32-36°C.
Pszczoły — anatomia
Wyróżnia się siedem rodzin pszczół na świecie. Aż sześć jest obecnych w Polsce. Jedna z nich występuje wyłącznie w Australii. Wszystkie z nich są do siebie dość podobne.
- Pszczoły mają rozgałęzione włoski na ciele oraz powiększony nastopek, czyli pierwszy człon stopy.
- Owady mają ok. 12-15 mm długości i ok. 100 g wagi.
- Robotnica urodzona wiosną, która nie ma dużo obowiązków, jest w stanie przetrwać ok. 9 miesięcy. Jednak przez nawał pracy związanej z wykluwaniem się larw pszczoły umierają po ok. 6 tygodniach.
- Tak jak inne owady, pszczoły mają ciało zbudowane z trzech części, tj. z głowy, tułowia i odwłoku.
- Na zewnątrz te okazy są pokryte twardym oskórkiem, którego elementy są połączone giętką błoną. Dzięki temu owady mogą wyginać się w różne kierunki podczas pracy.
- Młode pszczoły mają jasne owłosienie. Z wiekiem włoski się wycierają, dzięki czemu okazy nabierają coraz ciemniejszego koloru. Na tej podstawie można określić wiek owadów.
Ochrona i zagrożenia dla pszczół
Pszczoły mają bardzo duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania całego środowiska, ale także dla ludzi. Bez nich nie byłoby owoców ani warzyw. Dlatego trzeba je chronić.
Niestety w wyniku oddziaływania wielu czynników dochodzi do wymierania tych owadów. Wśród głównych przyczyn można wymienić np.:
- stosowanie pestycydów w uprawie roślin — stosowane środki chemiczne wpływają negatywnie nie tylko na zdrowie szkodników, ale także pożytecznych pszczół. W ten sposób doprowadzają do ich śmierci;
- deforestację — niszczenie lasów, w tym naturalnych środowisk dzikich pszczół, sprawia, że tych owadów jest coraz mniej;
- liczne choroby pszczół — te insekty stały się bardzo podatne na różne patogeny, które niszczą całe roje. Mają one słabszą odporność m.in. przez ubogą dietę.
Niebezpieczne dla pszczół są także coraz większe zanieczyszczenie powietrza oraz postępująca urbanizacja. W ich wyniku jest coraz mniej miejsc, w których owady mogą znaleźć pożywienie. Często muszą pokonywać duże odległości, co prowadzi do ich wycieńczenia.
Jaka jest największa pszczoła na świecie?
Największa czoła to Megachile Pluto, która mierzy do 40 mm.
Co to są trutnie?
Trutnie to męskie samice pszczoły miodnej, które służą tylko do przekazywania genów. Pojawiają się na wiosnę i żyją zazwyczaj ok. 2-3 miesiące. Są karmione przez robotnice i nie pełnią żadnych funkcji w gnieździe. Przed nadejściem zimy są wyrzucane z roju, przez co umierają.
Ile kwiatów potrzeba do wytworzenia kilograma miodu?
Pszczoły muszą zebrać nektar z ok. 4 milionów kwiatów, aby powstał finalnie 1 kg miodu.
Jak szybko latają pszczoły?
Pszczoły latają z prędkością ok. 24 km/h.
Ile jaj składa pszczoła-królowa?
W zależności od gatunków pszczoła może złożyć od 1500 do 3000 jaj. Rocznie to od 175 000 do 200 000 nowych owadów.
Jak się porozumiewają pszczoły?
Pszczoły komunikują się ze sobą za pomocą tańca i dźwięków. Robotnice z jednego gniazda rozpoznają się po zapachu.
Czy niedźwiedzie jedzą pszczeli miód?
Istnieje stereotyp, że niedźwiedzie uwielbiają miód. Rzeczywiście, zdarza się, że te zwierzęta atakują ule, aby zdobyć słodki produkt. Jednak ich dieta jest znacznie bardziej urozmaicona i miód nie stanowi podstawowego składnika ich diety.
