Znaleźli mumię dinozaura. Przecierają oczy. On miał kopyta!

Szczątki takich dinozaurów jak edmontozaury często nie odgrywają istotnej roli w paleontologii. To jedne z częściej znajdowanych dinozaurów i najlepiej znanych, tak się przynajmniej wydawało. Jednakże nowe skamieniałości edmontozaurów znajdujące się w stanie Wyoming w Stanach Zjednoczonych okazały się sensacją i wywracają naszą wiedzę o mezozoicznym życiu do góry nogami.

Edmontozaury są zwierzętami powszechnie znanymi i popularnymi w literaturze i filmach. Należały do hadrozaurów, czyli dinozaurów kaczodziobych o pyskach przekształconych w coś rodzaju kaczego dzioba z setkami zębów. Taki pysk był przystosowany do spożywania określonych roślin epoki kredy. Ogromne edmontozaury znajdowane są w sporej liczbie, co świadczy o tym, że od 71 do 65 mln lat temu były zwierzętami pospolitymi i licznymi. To pozwala niekiedy znaleźć szczątki nietypowe.

Do takich należą mumie, czyli skamieniałe części ciał zwierząt zastygłe po mumifikacji. Dzięki temu zawierają nie tylko kości, ale i inne części ciał niespotykane w wypadku innych dinozaurów.

Pierwsze mumie edmontozaurów zostały odnalezione w Dakocie Północnej w 2000 r. 17-letni miłośnik dinozaurów Tyler Lyson znalazł zmumifikowane szczątki hadrozaura pochodzące sprzed 67 mln lat. Po przeprowadzonych badaniach, okazało się, że okaz jest wspaniale zachowany - zachowały się tkanki miękkie np. mięśnie. Widać było sylwetkę, budowę ogona (okazał się znacznie dłuższy niż sądzono), potężne mięśnie nóg, które pozwalały dinozaurowi osiągać prędkość 45 km/h, czyli edmontozaur był w stanie uciec przed tyranozaurem. Tomograf pokazał, że na skórze zwierzęcia znajdowały się paski. To było nadzwyczajne znalezisko.

Takich mumii udało się odnaleźć więcej w ostatnim ćwierćwieczu, a znakomity paleontolog Paul Sereno z Uniwersytetu Chicago postanowił powrócić do jednego z takich miejsc obfitującego w zmumifikowane szczątki, które leży w Wyoming. Udało się tu odnaleźć dzięki nowoczesnej technologii poszukiwawczej dwa kolejne ciała w doskonałym stanie. To jeden bardzo młody i jeden dorosły edmontozaur z dużymi, ciągłymi obszarami zachowanej zewnętrznej powierzchni skóry. Mumia pozwoliła dowiedzieć się więcej o tym, jak taka skóra dinozaura wyglądała, a widać na niej wyraźnie łuski pokrywające ciało. To maleńkie łuski o kształcie paciorków i średnicy 1 do 4 mm. Bardzo małe, zaskakująco niewielkie jak na tak ogromne zwierzęta.

Widać także mięsisty grzebień na grzbiecie zwierzęcia, który zaczyna się na głowie i biegnie ku tyłowi. Nad biodrami grzebień przechodzi w pojedynczy rząd kolców biegnących wzdłuż ogona.

Największą sensację odsłoniły jednak kończyny mumii. Dopiero teraz widać coś, czego nie zdradzały zwykłe skamieniałości zawierające jedynie kości. Stopy edmontozaurów zamykały się bowiem w wyraźnych kopytach, podobnych do końskich. Udało się nawet odtworzyć sposób, w jaki dinozaur kładł stopy na podłożu - w wypadku przednich kończyn, które stykały się z nim jedynie kopytem, tylne miały jeszcze mięsistą piętę.

O sprawie pisze "Science", gdzie czytamy, że to pierwsze i najwcześniejsze udokumentowane kopyta u kręgowców lądowych, a także pierwszy potwierdzony gad kopytny i pierwsze zwierzę kopytne o innej postawie kończyn przednich i tylnych. Tak twierdzi prof. Paul Sereno.

Wiele wskazuje na to, że rozwój kopyt u dinozaurów takich jak edmontozaur to przykład konwergencji, czyli powstania podobnych rozwiązań u zupełnie różnych zwierząt niespokrewnionych z sobą na skutek działania podobnych czynników. Na taki pomysł ewolucja wpadła w wypadku ssaków kopytnych i podobne rozwiązania stosowały dinozaury.

Edmontozaury w Wyoming zginęły zapewne w trakcie powodzi, a następnie wezbrana rzeka sama pochowała ciała zwierząt tak, że uległy mumifikacji. Trwało to na tyle krótko, że grobowiec dinozaurów zachował dla nas informacje, których nie zdobylibyśmy inaczej.