Myśliwi mogą zarobić łatwe pieniądze. Prosta decyzja, która ratuje ptaki

Kondor kalifornijski pod koniec zeszłego stulecia stał się wręcz symbolem zawracania wymierających gatunków znad krawędzi przepaści. Przypomnijmy, że to ptak blisko spokrewniony z kondorami wielkimi krążącymi nad kanionem Colca w Peru. Nie należy ich jednak mylić. Kondor wielki przebija go rozmiarami i chociaż też jest rzadki, to nie ma porównania z liczebnością kondora kalifornijskiego.

Kondory wielkie to ptaki Andów. Poza nimi w Ameryce Południowej i Środkowej żyją także bardzo barwne kondory królewskie, o naroślach na głowie i wokół dzioba podobnych do korali indyka. To z kolei mieszkaniec lasów, który słynie z rozbójnictwa. Potrafi odganiać od padliny innych amatorów zleżałego mięsa.

Kondorami także (a nie sępami!) są wreszcie sępniki, czyli urubu - ptaki o nagiej skórze na głowie w kolorze czarnym albo różowym, w zależności od gatunku. Urubu to najbardziej wszędobylskie ptaki mięsożerne obu Ameryk, najczęściej bardzo liczne. Krążą nad dżunglami, górami, nawet nad miastami kontynentu.

I w tym gronie kondor kalifornijski to rodzynek, który jest bezdyskusyjnie najrzadszy. Tak rzadki, że jako symbol trafił nawet do "Parku Jurajskiego". Gdy goście Johna Hammonda na wyspie Nublar u brzegów Kostaryki krytykują jego pomysł stworzenia tam parku odtworzonych dinozaurów, on posługuje się jego przykładem. "Kondory! Gdybym stworzył tu rezerwat kondorów, nikt by złego słowa nie powiedział" - uważa.

Ten film nakręcono w 1993 r., gdy kondor kalifornijski był gatunkiem wymarłym na wolności. Na koniec lat osiemdziesiątych liczba ptaków spadła do 27 i wówczas, w 1987 r. zapadła decyzja o wyłapaniu ich i przesunięciu do ratunkowej hodowli w niewoli. Tak, aby za jakiś czas znów przywrócić je przyrodzie Ameryki Północnej, gdzie występowały.

Te majestatyczne ptaki, głównie padlinożerne, niegdyś szybowały nad górami i skałami zachodnich Stanów Zjednoczonych czy pustyń Meksyku, ale kłusownictwo, podrzucanie im trutek, środki chemiczne stosowane w rolnictwie, wreszcie zwłaszcza zatrucie ołowiem doprowadziły niemal do zagłady tych ptaków.

Po latach hodowli w niewoli zaczęło się wypuszczanie kondorów kalifornijskich w kilku punktach dawnego zasięgu np. na terenach nadmorskich Kalifornii i nad Zatoką Kalifornijską w Meksyku, a zwłaszcza na górskich obszarach Arizony i Utah, w tym nad Wielkim Kanionem Kolorado i w Parku Narodowym Zion. To tereny dla nich stworzone, z odpowiednim układem prądów powietrznych i otwartymi przestrzeniami do obserwacji i łowów.

W 2019 r. w niewoli wykluło się już tysięczne pisklę kondora kalifornijskiego. Jubilat stał się sławny, ale nie pożył długo. Ptak oznaczony imieniem 1K padł krótko po wypuszczeniu go na wolność w stanie Utah, nad Parkiem Narodowym Zion.

Po sekcji okazało się, że wrócił stary problem i stara zmora zabijająca kondory - zatrucie ołowiem. Pokazuje to poważny kłopot, na jaki natrafia ochrona gatunku. Minęło prawie 40 lat walki, a wciąż liczba żyjących na wolności zwierząt jest bardzo niska i wciąż wiele z nich ginie.

Ołów to metal ciężki znajduje się nie tylko w zanieczyszczonym powietrzu i skażonym środowisku, ale także w myśliwskiej amunicji. Dlatego od kilkunastu lat trwa w zachodnich USA program zachęcający myśliwych do rezygnacji z amunicji ołowiowej, gdyż resztki tego pierwiastka pozostałe w ciałach zastrzelonych zwierząt powodują poważne zatrucia u kondorów, orłów, myszołowów, urubu i innych ptaków mięsożernych. Jednakże rezygnacja z pocisków zawierających ołów idzie opornie.

Stąd stan Utah zdecydował się na iście nowatorski pomysł. Zaproponował myśliwym... nagrody. To 800 dolarów w karcie podarunkowej obejmującej sprzęt, ale nie myśliwski, ale turystyczny, trekkingowy i podróżniczy. Warunkiem otrzymania go jest używanie amunicji bezołowiowej albo dostarczenie dowodów na to, że po legalnym polowaniu zabrali wszystkie szczątki upolowanego zwierzęcia i okazanie ich w punkcie kontrolnym Wydziału Zasobów Przyrody stanu Utah. Tak aby nie został nawet kawałeczek zawierający ołów i jego związki. Tacy myśliwi będą mogli uczestniczyć w losowaniu kuponów.

To krok, który ma pchnąć do przodu ochronę kondora kalifornijskiego, która utknęła w martwym punkcie. To nadal ptak skrajnie rzadki i skrajnie zagrożony wymarciem. W 2024 r. populację wszystkich zwierząt tego gatunku na świecie oszacowano na zaledwie 565 osobników. Bardzo mało. Przyrodnicy wskazują na to, że chociaż starają się pozbyć dotychczasowych przeszkód w rozwoju gatunku jak kłusownictwo czy ołów, to wciąż pojawiają się nowe.

Najnowszym są śmieci. Jak się okazuje, rodzice kondorów kalifornijskich posilają się na śmietnikach i wysypiskach, znoszą także pisklętom sporo odpadków. W wielu przypadkach zawierają one tworzywa sztuczne, niebezpieczne związku i przedmioty, takie jak kawałki folii, gumki recepturki i inne zagrażające ptakom. To zwiększa ich śmiertelność, a kondor kalifornijski rozmnaża się bardzo powoli. Dorosły ptak zaczyna szukać partnera w wieku 6 lat. Para wyprowadza jeden lęg złożony z jednego, czasem dwóch, skrajnie trzech jaj.