Łatwo ją pomylić ze smaczną kurką. Lepiej uważać

Kapelusz lisówki pomarańczowej (Hygrophoropsis aurantiaca) osiąga średnicę od 2 do 8 cm, choć w sprzyjających warunkach może być nieco większy. Jego kształt zmienia się wraz z wiekiem grzyba: u młodych okazów jest wypukły, czasem z delikatnym garbkiem, natomiast u starszych staje się płaski, a nawet lekko wklęsły w centrum, z nieregularnymi, falistymi brzegami. Kolor kapelusza to intensywna, ciepła paleta od jaskrawo pomarańczowego po rudawo-pomarańczowy, czasem z odcieniem czerwonawym. Powierzchnia kapelusza jest sucha, aksamitna, o delikatnie filcowatej lub omszałej teksturze. W wilgotnych warunkach może wydawać się nieco lepka, ale nigdy nie osiąga śliskości charakterystycznej dla niektórych innych grzybów.

Blaszki lisówki pomarańczowej są gęsto ułożone, cienkie i wyraźnie rozwidlone, co nadaje im charakterystyczny, kręty wygląd. Schodzą głęboko na trzon, czasem niemal do jego podstawy. Kolor blaszek jest zwykle zbliżony do odcienia kapelusza - intensywnie pomarańczowy lub nieco jaśniejszy, z tendencją do blaknięcia w starszych okazach. Ich kruchość i regularność są dodatkowym wyróżnikiem. Trzon lisówki pomarańczowej jest smukły, cylindryczny, czasem lekko zwężający się ku podstawie, i osiąga długość od 3 do 7 cm przy grubości 0,5-1 cm. Jego powierzchnia jest gładka, a kolor zazwyczaj jaśniejszy niż kapelusz - od żółtawego po blado pomarańczowy. U starszych okazów trzon może stawać się nieco włóknisty i pusty w środku. Trzon jest zwykle prosty, choć w gęstych skupiskach może być lekko wygięty.

Miąższ lisówki jest cienki, kruchy i delikatny, o barwie jasnożółtej lub kremowej, czasem z pomarańczowym odcieniem. Jego konsystencja jest miękka. Zapach jest łagodny, czasem określany jako lekko mączny lub ziemisty. Lisówka pomarańczowa to grzyb spotykany w lasach iglastych i mieszanych, szczególnie na kwaśnych glebach. Preferuje stanowiska wśród świerków, sosen czy jodeł, gdzie często tworzy rozległe, malownicze skupiska, szczególnie na wrzosowiskach, trawiastych polanach czy wśród mchów. Jej jaskrawe owocniki kontrastują z zielenią podłoża, tworząc efektowne, pomarańczowe kobierce, które mogą przyciągać uwagę grzybiarzy. Sezon występowania przypada głównie na późne lato i jesień, od sierpnia do października, choć w sprzyjających warunkach może pojawiać się wcześniej lub później.

Jak odróżnić lisówkę od kurki? Obydwa grzyby, na pierwszy rzut oka wydają się do siebie dość podobne ze względu na jaskrawą, pomarańczowo-żółtą barwę. Jednak różnią je budowa anatomiczna, zapach i siedlisko. Kapelusz kurki, o średnicy 2-12 cm, jest gładki, woskowaty, mięsisty, z pofalowanym brzegiem. Natomiast lisówka (2-8 cm) ma aksamitną, filcowatą i kruchą powierzchnię.

Kluczową różnicą są blaszki: kurka wyróżnia się grubymi, tępymi fałdami, które są szeroko rozstawione i rozwidlone, a lisówka charakteryzuje się cienkimi, gęstymi, ostrymi blaszkami, głęboko schodzącymi na trzon.

Trzon i miąższ obydwu grzybów dodatkowo ułatwiają identyfikację. Kurka ma gruby, zwarty trzon, zwykle w kolorze kapelusza, i sprężysty miąższ o intensywnym, owocowym zapachu przypominającym morele. Lisówka ma smuklejszy, często jaśniejszy trzon, który z wiekiem może stać się pusty, a jej miąższ jest kruchy, niemal watowaty, o słabym, mącznym lub neutralnym zapachu. Kurki rosną w lasach liściastych lub mieszanych, często w trawiastych zakątkach, podczas gdy lisówka preferuje kwaśne gleby lasów iglastych, szczególnie wśród świerków, wrzosowisk czy mchów.

Lisówka pomarańczowa (Hygrophoropsis aurantiaca), zwana też fałszywą kurką, od dawna budzi kontrowersje w kwestii jadalności, dzieląc grzybiarzy na zwolenników i sceptyków. W przeszłości niektóre atlasy grzybów, szczególnie starsze publikacje, klasyfikowały ją jako jadalną, a w Europie Wschodniej, bywała spożywana bez wyraźnych skutków ubocznych. Jednak współczesna mykologia podchodzi do niej z większą ostrożnością, wskazując na potencjalne ryzyko i brak walorów kulinarnych. Smak lisówki jest łagodny, lekko mączny, daleki od owocowego aromatu kurki, co dodatkowo obniża jej atrakcyjność kulinarną.

Serwis First Nature, wskazuje na rzadkie przypadki łagodnych zatruć żołądkowo-jelitowych, a w skrajnych sytuacjach nawet halucynacji po spożyciu lisówki, czego dowodem jest 33 incydenty odnotowane w Niemczech w latach 1918-1988. Przyczyną był prawdopodobnie arabitol, czyli alkohol cukrowy, naturalnie występujący w niektórych grzybach. U wrażliwych osób może powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak wzdęcia, nudności czy biegunka. Ponadto, jak wiele grzybów, lisówka może gromadzić metale ciężkie, takie jak ołów czy kadm, zwłaszcza w zanieczyszczonych środowiskach, np. w lasach iglastych blisko dróg czy zakładów przemysłowych. Brak szczegółowych badań dotyczących akumulacji toksyn w lisówce nie uspokaja - analogiczne zjawiska u innych gatunków skłaniają do ostrożności.

W Polsce lisówka pomarańczowa jest obecnie klasyfikowana jako grzyb niejadalny, głównie ze względu na niską wartość smakową i potencjalne ryzyko zdrowotne. W przeciwieństwie do kurki, lisówka oferuje niewiele poza efektownym, pomarańczowym wyglądem, który zdobi wrzosowiska i iglaste lasy. Nie jest wysoce toksyczna, ale pomimo tego pozostaje ryzykownym wyborem, zwłaszcza że jej spożycie nie przynosi satysfakcji kulinarnej. Bezpieczniej będzie podziwiać ją w naturze.